آتلکتازی (Atelectasis)
آتلکتازی جمع شدن کامل یا جزئی ریه یا لوب یک ریه است و هنگامی ایجاد می شود که کیسه های هوایی کوچک (آلوئول) درون ریه از بین می روند. آتلکتازی یک عارضه تنفسی پس از جراحی است.
آتلکتازی از عوارض دیگر بیماریها نیز هست از جمله فیبروز کیستیک، استنشاق اجسام خارجی، تومورهای ریه، مایع در ریه، ضعف تنفسی و آسیب های قفسه سینه.
بسته به علت، مقدار بافتی از ریه که درگیر مشکل می شود متغیر است. آتلکتازی نفس کشیدن را برای بیمار سخت خواهد کرد و مقدار اکسیژن بدن را بخصوص اگر از قبل بیماری ریوی نیز داشته کاهش می دهد. درمان آتلکتازی به علت و شدت فروپاشی ریه بستگی دارد.
آتلکتازی از عوارض دیگر بیماریها نیز هست از جمله فیبروز کیستیک، استنشاق اجسام خارجی، تومورهای ریه، مایع در ریه، ضعف تنفسی و آسیب های قفسه سینه.
بسته به علت، مقدار بافتی از ریه که درگیر مشکل می شود متغیر است. آتلکتازی نفس کشیدن را برای بیمار سخت خواهد کرد و مقدار اکسیژن بدن را بخصوص اگر از قبل بیماری ریوی نیز داشته کاهش می دهد. درمان آتلکتازی به علت و شدت فروپاشی ریه بستگی دارد.
دلایل:
آتلکتازی حاد اغلب به دنبال اعمال جراحی ( به خصوص جراحی قفسه سینه یا شکم ) و یا کمبود سورفاکتانت در نوزادان روی می دهد ( سندرم دیسترس تنفسی نوزادان ) . سایر علل آتلکتازی حاد عبارتند از صدمه به قفسه سینه یا شکستگی دنده‌ها و زخم نافذ مثلا در تصادف رانندگی
اصولا انسداد برونشها و برونشیولها (مجاری هوایی کوچک یا بزرگ ریه) به هر علتی می تواند موجب آتلکتازی شود این علل عبارتند از :ترشحات مخاطی در اثر عفونت ریه، تومور داخل مجرا، تومور یا رگ فشارنده خارج مجرا، استنشاق جسم خارجی، فیبروزکیستیک و بزرگ شدن گره‌های لنفاوی، فیبروز پرده جنب بر اثر بیماریهایی مانند آزبستوز، آتلکتازی جذبی و آمبولی ریه.
اصولا انسداد برونشها و برونشیولها (مجاری هوایی کوچک یا بزرگ ریه) به هر علتی می تواند موجب آتلکتازی شود این علل عبارتند از :ترشحات مخاطی در اثر عفونت ریه، تومور داخل مجرا، تومور یا رگ فشارنده خارج مجرا، استنشاق جسم خارجی، فیبروزکیستیک و بزرگ شدن گره‌های لنفاوی، فیبروز پرده جنب بر اثر بیماریهایی مانند آزبستوز، آتلکتازی جذبی و آمبولی ریه.
مراقبت:
درمان آتلکتازی به علت آن بستگی دارد. آتلکتازی یک ناحیه کوچک از ریه ممکن است بدون درمان فروکش کند. اگر یک بیماری زمینه ای نیز وجود داشته باشد مثل تومور، درمان ممکن است شامل خارج یا منقبض کردن تومور به کمک جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی شود.
فیزیوتراپی قفسه سینه
تکنیک هایی وجود دارد که به بیمار کمک می کند پس از جراحی نفس عمیق بکشد تا بافت ریه دوباره بسط پیدا کند. این تکنیک ها پیش از جراحی به بیمار آموزش داده می شود و شامل موارد زیر است:
- سرفه کردن
- پرکاشن: با کف دست به قفسه سینه و روی ناحیه آسیب بزنید تا مخاط جمع شده شل شود. همچنین می توانید از دستگاه های مکانیکی که به این منظور ساخته شده کمک بگیرید.
- اسپیرومتری تشویقی: به کمک تمرینات تنفس عمیق و استفاده از یک دستگاه برای کمک به سرفه عمیق
- بدن را طوری قرار دهید که سر پایین تر از قفسه سینه قرار گیرد. این کار به مخاط اجازه می دهد از قسمتهای پایین ریه تخلیه شود.
چنانچه تنگی نفس داشته باشید اکسیژن مکمل می تواند مفید باشد.
جراحی و سایر درمان ها
پیشنهاد برای حذف موانع راه هوایی که بوسیله ساکشن مخاط یا توسط برونوسکوپی انجام می شود، یکی از این روش هاست. در برونوسکوپی با استفاده از لوله ای منعطف که به داخل گلو فرستاده می شود راه هوایی تمیز می شود.
استفاده از فشار مثبت پیوسته در بعضی افراد که برای سرفه کردن ضعیفند و سطح اکسیژن خونشان پس از جراحی پایین است نیز از جمله این روشهاست.
استفاده از فشار مثبت پیوسته در بعضی افراد که برای سرفه کردن ضعیفند و سطح اکسیژن خونشان پس از جراحی پایین است نیز از جمله این روشهاست.
پیشگیری
در کودکان آتلکتازی در اثر انسداد مسیر هوایی اتفاق می افتد. برای کاهش خطر آتلکتازی توصیه می شود چیزهای کوچک و ریز را از دسترس کودکان قرار دهید.
در بزرگسالان آتلکتازی اغلب پس از جراحی اتفاق می افتد. پیش از هرنوع جراحی با پزشک خود صحبت کنید و درمورد چگونگی کاهش خطر آتلکتازی از او مشورت بگیرید.
در بزرگسالان آتلکتازی اغلب پس از جراحی اتفاق می افتد. پیش از هرنوع جراحی با پزشک خود صحبت کنید و درمورد چگونگی کاهش خطر آتلکتازی از او مشورت بگیرید.
علائم:
علائم بارز از آتلکتازی وجود ندارد. وقتی علائم بروز کند ممکن است شامل اشکال در تنفس، سرفه و تنفس کم عمق و سریع باشد.