برونشکتازی (Bronchiectasis)
برونشکتازی عبارت است از یک نوع بیماری ریوی که در آن لوله‌های نایژه‌ای به طور مزمن بسته و ترشحات ضخیم در آنها جمع می‌شود. عفونت ثانویه به این بیماری به دفعات رخ می‌دهد. این بیماری مسری نیست مگر اینکه بیماری سل نیز همراه آن وجود داشته باشد.
تشخیص:
آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشند: عکسبرداری از ریه‌ها، عکسبرداری از نایژه‌ها، کشت خلط، برونکوسکپی (دیدن نایژه‌ها از داخل توسط یک لوله که سر آن منبع نور و دوربین نصب شده است
دلایل:
آسیب به لوله‌های نایژه‌ای کوچک. این آسیب ممکن است در عرض چند سال به وجود آمده و توسعه یابد. علل شایع آسیب عبارتند از:
عوامل افزایش‌دهنده خطر
- سیگار کشیدن
- عفونت‌های ریوی مکرر
- برونشیت مزمن
- آلرژی‌ها؛ دود یا گرد و غبار
- استنشاق یک جسم خارجی
- بیماری سل؛ سرطان یا آبسه ریه
- عفونت قارچی
عوامل افزایش‌دهنده خطر
- سیگار کشیدن
- تغذیه نامناسب
- چاقی
- سابقه خانوادگی بیماری سل
- خستگی یا کار زیاد
- قرار گرفتن در معرض مواد آلرژی‌زا
- هوای سرد و مرطوب
مراقبت:
درمان برون هم بصورت دارویی است و هم درمان نگهدارنده دارد
درمان نگهدارنده عبارت است از:
روش تخلیه ترشحات و خلط را با استفاده از تغییر وضعیت بدن فرا بگیرید و این کار را روزانه دو بار انجام دهید.
- زیر پایه‌های جلویی تخت را 5/12-5/7 سانتیمتر بالا بیاورید تا ترشحات مخاطی در لوب‌های تحتانی ریه‌ها جمع نشوند.
- اگر در محل کار شما آلودگی هوا شدید است، حتی‌الامکان سعی کنید که کمتر در معرض این هوا قرار گیرید، و اگر لازم بود، شغل خود را عوض کنید.
- در خانه سیستم تهویه مطبوع فیلتردار و با کنترل رطوبت نصب کنید.
- اگر کارهایی چون فریاد زدن، خندیدن با صدای بلند، گریه کردن، فعالیت شدید، یا تغییرات ناگهانی دمای محیط موجب بروز حملات سرفه شوند، از آنها اجتناب کنید.
-بهداشت دندان و دهان را دقیقاً رعایت کنید.
- اگر سابقه آلرژی دارید، سعی کنید در معرض موارد آلرژی‌زا قرار نگیرید.
درمان نگهدارنده عبارت است از:
روش تخلیه ترشحات و خلط را با استفاده از تغییر وضعیت بدن فرا بگیرید و این کار را روزانه دو بار انجام دهید.
- زیر پایه‌های جلویی تخت را 5/12-5/7 سانتیمتر بالا بیاورید تا ترشحات مخاطی در لوب‌های تحتانی ریه‌ها جمع نشوند.
- اگر در محل کار شما آلودگی هوا شدید است، حتی‌الامکان سعی کنید که کمتر در معرض این هوا قرار گیرید، و اگر لازم بود، شغل خود را عوض کنید.
- در خانه سیستم تهویه مطبوع فیلتردار و با کنترل رطوبت نصب کنید.
- اگر کارهایی چون فریاد زدن، خندیدن با صدای بلند، گریه کردن، فعالیت شدید، یا تغییرات ناگهانی دمای محیط موجب بروز حملات سرفه شوند، از آنها اجتناب کنید.
-بهداشت دندان و دهان را دقیقاً رعایت کنید.
- اگر سابقه آلرژی دارید، سعی کنید در معرض موارد آلرژی‌زا قرار نگیرید.
داروها
آنتی‌بیوتیک برای ده روز ماهانه، در صورتی که عفونت باکتریایی باعث برونشکتازی شده باشد، یا موجب بروز ذات‌الریه یا برونشیت حاد شده باشد.
داروهای گشادکننده نایژه برای گشاد کردن راه‌های هوایی
اکسپکتورانت برای رقیق و نرم کردن ترشحات
فعالیت
تا حد امکان فعالیت خود را حفظ کنید.
رژیم غذایی
مایعات بیشتر بنوشید.روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. این کار موجب رقیق شدن ترشحات و آسان‌تر شدن تخلیه آنها با سرفه می‌شود.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم برونشکتازی را دارید.
اگر پس از تشخیص، دچار علایم عفونت ریوی یا برونشیت شده‌اید.این علائم شامل:
-اگر شما دچار تب شده اید.
- اگر خلط خونی؛ خلط علی‌رغم درمان ضخیم‌تر شود؛ یا با تخلیه وضعیتی، رنگ، مقدار، یا خصوصیات خلط تغییر یابد.
- اگر درد سینه افزایش یابد.
- اگر تنگی نفس بدون سرفه یا در زمان استراحت رخ دهد.
اگر پس از تشخیص، دچار علایم عفونت ریوی یا برونشیت شده‌اید.این علائم شامل:
-اگر شما دچار تب شده اید.
- اگر خلط خونی؛ خلط علی‌رغم درمان ضخیم‌تر شود؛ یا با تخلیه وضعیتی، رنگ، مقدار، یا خصوصیات خلط تغییر یابد.
- اگر درد سینه افزایش یابد.
- اگر تنگی نفس بدون سرفه یا در زمان استراحت رخ دهد.
پیشگیری
- هیچگاه سیگار نکشید.
- در صورت بروز عفونت ریوی حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- حتی‌المقدور از عوامل خطر دوری کنید.
- واکسن آنفلوآنزا و ذات‌الریه تزریق کنید.
علائم:
- سرفه مکرر همراه با خلط بد بو، سبز یا زرد (گاهی رگه‌های خون نیز در خلط دیده می‌شود).
- عفونت مکرر ریه
- تنگی نفس؛ نفس بدبو
- احساس ناخوشی عمومی
- خستگی مکرر
- کم‌خونی (شایع است)
عواقب مورد انتظار
اغلب بیماران با درمان می‌توانند زندگی تقریباً طبیعی و بدون ناتوانی و معلولیت عمده داشته باشند.
عوارض احتمالی
- بیماری انسدادی مزمن ریه
- ذات‌الریه مکرر
- تخریب بافت ریه