ایست قلبی (Cardiac arrest)
ایست قلبی یعنی عملکرد قلب، تنفس و هوشیاری فرد ناگهان و به شکل غیرمنتظره متوقف می شود. ایست قلبی معمولا به دلیل اختلال در عملکرد الکتریکی قلب است و باعث مختل شدن عمل پمپاژ خون به سایر اعضا می گردد.
ایست قلبی با حمله قلبی فرق می کند. حمله قلبی به معنای مسدود شدن جریان خون به بخشی از قلب است. با اینحال، حمله قلبی گاه می تواند اختلال الکتریکی قلب را تشدید کند که نتیجه آن ایست قلبی خواهد بود.
ایست ناگهانی قلب یک موقعیت اورژانسی است و اگر فورا درمان نشود باعث مرگ ناگهانی قلب می گردد. با مراقبت سریع و مناسب پزشکی، می توان بیمار را از مرگ نجات داد. احیای قلبی-ریوی، درمان با دفیبریلاتور و یا حتی فشار به قفسه سینه می توان احتمال زنده ماندن بیمار تا رسیدن اورژانس را افزایش داد.
ایست قلبی با حمله قلبی فرق می کند. حمله قلبی به معنای مسدود شدن جریان خون به بخشی از قلب است. با اینحال، حمله قلبی گاه می تواند اختلال الکتریکی قلب را تشدید کند که نتیجه آن ایست قلبی خواهد بود.
ایست ناگهانی قلب یک موقعیت اورژانسی است و اگر فورا درمان نشود باعث مرگ ناگهانی قلب می گردد. با مراقبت سریع و مناسب پزشکی، می توان بیمار را از مرگ نجات داد. احیای قلبی-ریوی، درمان با دفیبریلاتور و یا حتی فشار به قفسه سینه می توان احتمال زنده ماندن بیمار تا رسیدن اورژانس را افزایش داد.
دلایل:
علت ایست قلبی معمولا ضربان غیرعادی قلب است (آریتمی) که باعث بروز مشکل در سیستم الکتریکی قلب می گردد.
برخلاف سایر عضلات بدن که بر ارتباطات اعصاب برای دریافت تحریک الکتریکی مورد نیاز جهت عملکرد تکیه دارند، قلب محرک الکتریکی خودش را دارد. گروه خاصی از سلول ها که گره های سینوسی نام دارند و در دهلیز راست قلب جای گرفته اند مسوول این کار هستند. گره های سینوسی، پالس های الکتریکی تولید می کنند که بصورت منظم در قلب جریان یافته و ضربان قلب و پمپ جریان خون از قلب به سایر قسمت های بدن را هماهنگ می کنند.
هرگونه اشتباهی در مسیر فعالیت گره های سینوسی یا جریان الکتریکی قلب باعث آریتمی می گردد و در نتیجه ضربان قلب بالا یا پایین می رود یا نامنظم می گردد. اغلب این آریتمی ها موقتی و بدون ضرر هستند اما بعضی از انواع آریتمی می تواند جدی بوده و منجر به ایست ناگهانی در عملکرد قلب گردد.
شایع ترین علت ایست قلبی فیبریلاسیون بطنی یا تارلرزه نام دارد، فیبریلاسیون بطنی نوعی از آریتمی قلبی است که تحریک الکتریکی مسیر مشخصی را در سیستم هدایت الکتریکی قلب طی نمی‌کند. فیبریلاسیون بطنی هنگامی رخ می‌دهد که در بطنها موج الکتریکی تحریک٬ جهت مشخصی نداشته باشد یعنی سلول‌های عضلانی بطن به صورت نامنظم تحریک و شل می‌شوند. به همین دلیل عملکرد بطنها در پمپاژ خون به رگ‌ها مختل می‌شود.
در اکثر موارد، ایست قلبی که باعث آریتمی می گردد به تنهایی اتفاق نمی افتد. در یک فرد طبیعی با قلب سالم، ضربان قلبی نامنظم پایدار احتمالا بدون یک محرک خارجی مثل شوک الکتریکی، مصرف داروهای مخدر یا ضربه به قفسه سینه در زمان سیکل قلبی (کوموتیو کوردیس) توسعه پیدا نمی کند.
برخلاف سایر عضلات بدن که بر ارتباطات اعصاب برای دریافت تحریک الکتریکی مورد نیاز جهت عملکرد تکیه دارند، قلب محرک الکتریکی خودش را دارد. گروه خاصی از سلول ها که گره های سینوسی نام دارند و در دهلیز راست قلب جای گرفته اند مسوول این کار هستند. گره های سینوسی، پالس های الکتریکی تولید می کنند که بصورت منظم در قلب جریان یافته و ضربان قلب و پمپ جریان خون از قلب به سایر قسمت های بدن را هماهنگ می کنند.
هرگونه اشتباهی در مسیر فعالیت گره های سینوسی یا جریان الکتریکی قلب باعث آریتمی می گردد و در نتیجه ضربان قلب بالا یا پایین می رود یا نامنظم می گردد. اغلب این آریتمی ها موقتی و بدون ضرر هستند اما بعضی از انواع آریتمی می تواند جدی بوده و منجر به ایست ناگهانی در عملکرد قلب گردد.
شایع ترین علت ایست قلبی فیبریلاسیون بطنی یا تارلرزه نام دارد، فیبریلاسیون بطنی نوعی از آریتمی قلبی است که تحریک الکتریکی مسیر مشخصی را در سیستم هدایت الکتریکی قلب طی نمی‌کند. فیبریلاسیون بطنی هنگامی رخ می‌دهد که در بطنها موج الکتریکی تحریک٬ جهت مشخصی نداشته باشد یعنی سلول‌های عضلانی بطن به صورت نامنظم تحریک و شل می‌شوند. به همین دلیل عملکرد بطنها در پمپاژ خون به رگ‌ها مختل می‌شود.
در اکثر موارد، ایست قلبی که باعث آریتمی می گردد به تنهایی اتفاق نمی افتد. در یک فرد طبیعی با قلب سالم، ضربان قلبی نامنظم پایدار احتمالا بدون یک محرک خارجی مثل شوک الکتریکی، مصرف داروهای مخدر یا ضربه به قفسه سینه در زمان سیکل قلبی (کوموتیو کوردیس) توسعه پیدا نمی کند.
بیماریهای قلبی که باعث ایست قلبی می شوند
- بیماری عروق کرونر
- حمله قلبی
- بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی)
- بیماریهای دریچه قلب
- بیماری قلبی مادرزادی
- اشکالات الکتریکی در قلب
عوامل خطر
از آنجا که ایست قلبی ناگهانی اغلب با بیماری عروق کرونر در ارتباط است، عواملی که شما را در خطر بیماری عروق کرونر قرار می دهد باعث افزایش خطر ایست قلبی نیز می گردد. این عوامل شامل موارد زیر است:
- سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- کلسترول خون بالا
- چاقی
- بیماری دیابت
- سبک زندگی بی حرکت
- نوشیدن الکل زیاد
عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به ایست قلبی ناگهانی را افزایش دهد عبارتند از:
- سابقه ایست قلبی و یا سابقه خانوادگی ایست قلبی
- سابقه حمله قلبی
- سابقه شخصی یا خانوادگی از دیگر اشکال بیماری های قلبی، مانند اختلالات ضربان قلب، نقص مادرزادی قلبی، نارسایی قلبی و کاردیومیوپاتی
- سن - بروز ایست قلبی ناگهانی با افزایش سن
- جنسیت مرد - مردان دو تا سه برابر بیشتر احتمال دارد ایست قلبی ناگهانی را تجربه کنند
- مصرف مواد مخدر، مانند کوکائین یا آمفتامین
- عدم تعادل تغذیه ای، مانند سطح پتاسیم یا منیزیم کم
مراقبت:
ایست قلبی نیازمند اقدامات فوری برای نجات جان بیمار است. احیای قلبی ریوی یا cardiopulmonary resuscitation (CPR) اولین اقدام فوری است که باید صورت گیرد. CPR کمک می کند جریان خون غنی از اکسیژن به اندام های حیاتی بدن بیمار حفظ شود تا در این فاصله نیروهای اورژانس برسند و به بیمار درمان های پیشرفته تر را اعمال کنند. CPR شامل مراحل زیر است.
1-بررسی پاسخ دهی
1-بررسی پاسخ دهی
- شانه فرد را تکان دهید و با صدای بلند از او بپرسید حالت خوب است؟
- بررسی کنید آیا تنفس طبیعی دارد؟ اگر پاسخی دریافت نکردید با اورژانس 115 تماس بگیرید.
- سپس CPR را فقط با دست شروع کنید.
- CPR با دست نباید برای بزرگسالانی که ایست قلبی آنها به دلیل مصرف بیش از حد دارو، نزدیک به غرق شدگی یا یک ایست قلبی نامشهود است استفاده شود. در این موارد، انجام یک CPR متعارف که ترکیبی از ماساژ قفسه سینه و تنفس مصنوعی است، توصیه می شود.
2-ماساژ قفسه سینه را شروع کنید
- پاشنه دست خود را روی مرکز قفسه سینه فرد بگذارید.
- پاشنه دست دیگر خود را بر روی قسمت بالایی دست اول قرار داده و انگشتها را در هم گره کنید.
- بازوها را صاف نگه دارید و نیروی شانه ها را مستقیما بر روی دست ها بیندازید.
- سریع و محکم فشار وارد کنید، در هر فشار قفسه سینه حداقل باید 5 سانتی متر پایین برود.
- اجازه دهید پیش از فشار بعدی قفسه سینه بطور کامل بالا بیاید.
- حداقل باید 100 فشار در دقیقه انجام دهید.
3-عملیات ماساژ را تنها زمانی متوقف کنید که:
- مصدوم شروع به تنفس عادی کند.
- فرد آموزش دیده در کمک های اولیه یا اورژانس از راه برسد.
- خسته شده اید و توان ادامه ماساژ را ندارید.
- به یک دفیبریلاتور خارجی خودکار (دفیبریلاتور خارجی خودکار (AED) ، وسیله ای قابل حمل و سبک است که یک شوک الکتریکی را از خلال قفسه سینه به قلب وارد می کند) دسترسی پیدا کردید.
4-در صورت دسترسی، فورا از دستگاه دفیبریلاتور خارجی خودکار استفاده کنید
- دستگاه را روشن کنید. دستگاه به شما روش کار را قدم به قدم توضیح می دهد.
- قفسه سینه مصدوم را خشک کنید.
- پدهای دستگاه را به بدن مصدوم وصل کنید.
- اگر لازم است دستگاه را به برق بزنید.
- مطمئن شوید کسی مصدوم را لمس نمی کند. با گفتن "حاضر" مردم می فهمند که باید عقب ایستاده و مصدوم را لمس نکنند.
- اگر لازم است کلید آنالیز را فاشار دهید.
- اگر دستگاه شوک را پیشنهاد داد، کلید شوک را فشار دهید.
- ماساژ مصدوم را از سر گرفته و شوک با دفیبریلاتور را نیز دنبال کنید.
در اتاق اورژانس
به محض رسیدن شما به اورژانس، کادر درمان کار خود را برای تثبیت وضعیت شما شروع می کنند و به درمان حمله قلبی، نارسایی قلبی یا عدم تعادل الکترولیت ها می پردازند. ممکن است به شما داروهایی داده شود که ضربان قلب را تثبیت می کنند.
درمان طولانی مدت
پس از احیای بیمار، پزشک با شما یا خانواده شما صحبت خواهد کرد تا آزمایشات لازم برای تشخیص علت ایست قلبی انجام شود. در مورد گزینه های درمانی پیشگیری کننده از ایست قلبی دیگر نیز با شما صحبت خواهد شد.
درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان دارویی
- کاشت دفیبریلاتور قلبی
- آنژیوپلاستی عروق کرونر
- جراحی بای پس عروق کرونر
- کاتتر ابلیشن رادیوفرکانس
- جراحی قلب اصلاحی
علائم:
- غش کردن ناگهانی فرد.
- توقف تنفس.
- فقدان نبض.
- ممکن است پرش های عضلانی وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید که فردی که فقط غش کرده باشد به نفس کشیدن ادامه می دهد و همچنان نبض دارد، در حالی که در ایست ناگهانی قلبی نبض و تنفس وجود ندارد.
گاه پیش از ایست قلبی علائم و نشانه هایی در فرد بروز می کند. خستگی، غش کردن، از دست دادن موقتی هوشیاری، سرگیجه، درد قفسه سینه، کوتاه شدن تنفس، ضعف، تپش قلب یا استفراغ از جمله علائمی هستند که هشدار دهنده ایست قلبی می باشند. اما ایست قلبی ناگهانی اغلب بدون هیچ هشداری رخ می دهد.
گاه پیش از ایست قلبی علائم و نشانه هایی در فرد بروز می کند. خستگی، غش کردن، از دست دادن موقتی هوشیاری، سرگیجه، درد قفسه سینه، کوتاه شدن تنفس، ضعف، تپش قلب یا استفراغ از جمله علائمی هستند که هشدار دهنده ایست قلبی می باشند. اما ایست قلبی ناگهانی اغلب بدون هیچ هشداری رخ می دهد.
کی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر اپیزودهای مکرر درد یا ناراحتی قفسه سینه، تپش قلبف ضربان قلب سریع یا نامنظم، خس خس سینه یا کوتاهی تنفس بدون علت، غش کردن، احساس سبکی سر یا سرگیجه دارید به پزشک مراجعه کنید.
وقتی قلب از فعالیت می ایستد، عدم وجود خون اکسیژن دار می تواند باعث آسیب مغزی در تنها چند دقیقه گردد. مرگ یا آسیب موقت مغز طی 4 تا 6 دقیقه اتفاق می افتد. در امدادرسانی به فردی که غش کرده و نفس نمی کشد زمان نقشی حیاتی دارد. پس سریعا با 115 تماس بگیرید، احیای قلبی ریوی انجام دهید یا از دفیبریلاتور استفاده کنید که البته دو مورد آخر نیاز به آموزش از قبل دارد.
وقتی قلب از فعالیت می ایستد، عدم وجود خون اکسیژن دار می تواند باعث آسیب مغزی در تنها چند دقیقه گردد. مرگ یا آسیب موقت مغز طی 4 تا 6 دقیقه اتفاق می افتد. در امدادرسانی به فردی که غش کرده و نفس نمی کشد زمان نقشی حیاتی دارد. پس سریعا با 115 تماس بگیرید، احیای قلبی ریوی انجام دهید یا از دفیبریلاتور استفاده کنید که البته دو مورد آخر نیاز به آموزش از قبل دارد.
عوارض
هنگامی که ایست قلبی رخ می دهد، مغز اولین قسمت از بدن است که تحت تاثیر قرار می گیرد. چون برخلاف سایر اندام ها، مغز ذخیره خونی غنی از اکسیژن ندارد و کاملا به عرضه مداوم خون از قلب است. کاهش جریان خون به مغز باعث بی هوشی می گردد.
اگر ضربان قلب به سرعت به حالت اول خود برنگردد آسیب مغزی اتفاق می افتد و باعث مرگ می شود. اگر ایست قلبی بیش از 8 دقیقه طول بکشد، زنده ماندن بیمار بعید به نظر می رسد. بازماندگان ایست قلبی ممکن است نشانه هایی از آسیب مغزی نشان دهند.
اگر ضربان قلب به سرعت به حالت اول خود برنگردد آسیب مغزی اتفاق می افتد و باعث مرگ می شود. اگر ایست قلبی بیش از 8 دقیقه طول بکشد، زنده ماندن بیمار بعید به نظر می رسد. بازماندگان ایست قلبی ممکن است نشانه هایی از آسیب مغزی نشان دهند.