اطلاعات بيماري

تشنج ناشی از تب (Febrile seizure)

یکی از شایعترین اختلالات تشنجی در دوران کودکی که باعث نگرانی زیاد والدین میشود تشنج ناشی از تب میباشد . اما باید گفت این اختلال دارای پیش آگهی عالی است .به عبارت دیگر مشکل حادی را برای کودک به وجود نمی اورد و به درمان به خوبی پاسخ میدهد.
تشنج ناشی از تب یا سیژر فیبریل، شایع ترین نوع تشنج در کودکان است . حدود 4-3 % کودکان با سن کمتر از 6 سال دچار این نوع تشنج می شوند . این نوع تشنج همیشه به همراه تب بالا و در سنین 6 ماهگی تا 6 سالگی اتفاق می افتد به ندرت ممکن است بعد از سن 6 سالگی نیز تکرار شود . ولی بیشترین شیوع آن در یک تا دو سال عمر است (بیش از نیمی از موارد ). که بیشتر به دلیل بروز عفونت های گوارشی ، تنفسی و ادراری در این سنین است . بعلاوه شانس بروز تب تشنج بعد از واکسیناسیون نیز بالا خواهد بود. معمولاً این حالت نادر بوده و می تواند در روز زدن واکسن ثلاث و یا هشت تا 14 روز بعد از زدن واکسن اوریون، سرخک و سرخجه ایجاد شود. در این موارد تشنج بعلت تب ایجاد می شود نه بعلت واکسن. از این رو در هر کودک مبتلا به تشنج ناشی از تب باید کانون تب مشخص و درمان شود.
معمولا سابقه خانوادگی مثبت در یکی از اعضای خانواده کودک از نظرتب و تشنج وجود دارد به عبارت دیگر استعداد ژنتیکی در بروز این مشکل دخیل است. احتما ل عود این نوع تشنج بالا بوده و حدود 30% می باشد و در مورد 10% از این کودکان خطر تکرار تشنج به صورت 3 بار یا بیشتر وجوددارد. هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است.
در این کودکان خطر ابتلا به نارسایی رشد و یا اختلالات هوشی با افراد سالم تفاوتی نمی کند.
چند عامل خطر یا ریسک فاکتور وجود دارد که در صورت وجود آنها ممکن است کودک در آینده به صرع مبتلا شود این عوامل عبارتند از : تاریخچه خانوادگی مثبت صرع، تکرار تب و تشنج، معاینه عصبی غیر طبیعی، وجود تاخیر در تکامل و اولین تب و تشنج قبل از سن 9 ماهگی

تشخیص:

تب و تشنج‌های ساده

به منظور تعیین علت عفونت، پزشک ممکن است موارد زیر را درخواست کند: تست خونی، تست ادراری، بررسی آب نخاع (تا مشخص شود آیا کودک مبتلا به عفونت سیستم عصبی، مانند مننژیت است یا خیر).

تب و تشنج‌های کمپلکس

برای این نوع از تشنج‌های کمپلکس، پزشک علاوه بر موارد فوق، ممکن است درخواست انجام یک الکتروانسفالوگرام (تستی که فعالیت مغزی را اندازه‌گیری می‌کند) را هم داشته باشد.
اگر تشنج فقط یک سمت بدن کودک را درگیر کرده باشد، پزشک ممکن است درخواست انجام ام. آر. آی را برای بررسی وضعیت مغز کودک داشته باشد.

دلایل:

معمولا تشنج ناشی از تب بیشتر به علت عفونت های ویروسی است تا عفونت های باکتریایی. عفونت های ویروسی مثل آنفولانزا و سرخجه که با تب های بالا همراه هستند، باعث تشنج می گردند.
احتمال بروز تشنج پس از تب گاهی پس از واکسیناسیون های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه واکسیناسیون یا سرخک، اوریون، سرخجه افزایش می یابد. معمولا بروز تب پس از واکسیناسیون عادی است. بنابراین، این واکسن نیست که باعث تشنج می شود بلکه تب عامل است و نباید کودک را از واکسن محروم کرد.

عواملی که خطر بروز تشنج ناشی از تب را افزایش می‌دهد، عبارت است از:

سن کم: اغلب این نوع تشنج‌ها در دوران کودکی بین 6 ماهگی و 5 سالگی رخ می‌دهند. برای کودکان کمتر از 6 ماه، داشتن تشنج ناشی از تب غیرمعمول است. همچنین بروز آنها پس از 3 سالگی نیز نادر است.
سابقه خانوادگی: بعضی از کودکان تمایل خانوادگی را به داشتن این نوع تشنج‌ها به ارث می‌برند. علاوه براین، محققان ژن‌های متعددی را به استعداد ابتلا به تب و تشنج مرتبط دانسته‌اند.

مراقبت:

چه زمانی نزد پزشک برویم؟

اگر کودکی مبتلا به تشنج ناشی از تب شد، بلافاصله پس از نخستین تشنج باید وی را به مرکز درمانی رساند، حتی اگر چند ثانیه طول کشیده باشد. اگر تشنج بیش از 10 دقیقه به طول انجامیده یا همراه با موارد زیر باشد، برای رساندن وی به مرکز درمانی از آمبولانس کمک بگیرید. استفراغ، سفتی گردن، مشکلات تنفسی، خواب‌آلودگی زیاد.

دمای بالای بدن می‌تواند دلیل اغلب تشنج‌های ناشی از تب باشد.

پیشگیری

اکثر سیژرها در ساعات اولیه تب، وقتی که دمای بدن بالا می رود رخ می دهند.

دارو درمانی کودک

خوراندن استامینوفن یا ایبوپروفن مخصوص کودکان در ساعات اولیه تب می تواند به کودک آرامش دهد اما از سیژر پیشگیری نمی کند.
اگر به کودک یا نوجوانتان آسپرین می دهید به هشدارها توجه کنید. با اینکه مصرف آسپرین برای کودکان بالای سه سال مجاز است، کودکان و نوجوانانی که دوره نقاهت آبله مرغان یا علائمی شبیه آنفولانزا را می گذرانند، هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. زیرا آسپرین با سندروم ری در ارتباط است. سندروم ری یک عارضه نادر ولی تهدید کننده زندگی است.

تجویز داروهای پیشگیری

در موارد نادر دارو های ضد تشنج برای پیشگیری از تشنج ناشی از تب تجویز می شود. البته عوارض جانبی این دارو ها گاهی آنقدر شدید است که بر مزایای مصرف آن برتری دارد.
دیازپام خوراکی، لورازپام، کلونازپام یا دیازپام رکتال ممکن است در کودکان مستعد سیژر تجویز شود. این داروها برای سیژرهایی تجویز می شود که بیش از 10 دقیقه طول می کشند یا اینکه ظرف 24 ساعت بیش از یک بار رخ می دهند. عموما از این دارو ها برای پیشگیری از سیژر استفاده نمی شود.

اقدامات در مواجهه با کودکی تب داری که تشنج کرده است:

والدین باید در هنگام بروز تشنج خونسردی خود را حفظ کنند .
کودک را به پهلو خوابانیده و چنانچه در دهان او ماده غذایی و یا ترشحی وجود دارد به آهستگی خارج نمایند .
از پاشیدن آب به صورت و یا تحریک وی خودداری شود .
به هیچ عنوان سعی در باز کردن دهان کودک نشود ولی در صورت امکان یک شی پلاستیکی نرم در بین دندانها قرار گیرد تا از گاز گرفتگی زبان جلوگیری شود.
با استفاده از شیاف استامینوفن و کم کردن پوشش کودک درجه حرارت کودک را کنترل کنید . در صورت لزوم می توان از تن شویه با آب ولرم نیز استفاده کرد که در این مورد پنبه یا پارچه ای نرم آغشته به آب ولرم را به مدت یک ساعت در نواحی دور گردن و زیر بغل کشاله ران کشیده تا درجه حرارت کودک به حد طبیعی برسد .
هرگز نباید پاشویه و تن شویه بیشتر از 30-20 دقیقه طول بکشد . اگر تب پایین نیامد یا دفعتا بالا رفت باید به پزشک اطلاع داد . در صورت افزایش نبض/کاهش تنفس و یا خواب آلودگی تن شویه و پاشویه باید قطع شود زیرا احتمال کلا پس گردش خون وجود دارد .
هرگزنباید از ا لکل یا آب سرد یا یخ برای پایین آوردن تب کودک استفاده کرد زیرا ممکن است ا لکل توسط کودک استنشاق شده و منجر به اغما شود . ضمنا اینکار تب کودک را به طور ناگهانی کاهش میدهد و بدن با این کاهش دما مقابله کرده و تب کودک حتی بالاتر از قبل افزایش یافته و تشنج اتفاق میافتد .
پس از پایان کار باید لباس سبکی به تن کودک کرد وحرارت بدن اوهر نیم ساعت کنترل شود . بعد از مشورت با پزشک برای پیشگیری از کم آبی بدن در صورت عد م وجود تشنج و استفراغ در کودک ونیز هوشیار بودن کودک باید از مایعات خوراکی استفاده کرد (نباید معده کودک را پر کرد)
بعضی از پزشکان استفاده از قرص فنوباربیتال را برای پیشگیری از بروز دوباره تشنج تجویز میکنند . در این مورد با ید به توصیه پزشک عمل کرد.
اگر تب کودک بیشتر از 24 ساعت طول کشید یا بیش از 3 روز ادامه داشت یا بعد از قطع تب به مدت 24 ساعت مجددا بروز کرد باید به پزشک اطلاع داده شود .
هر کودک در اولین حمله تشنج با تب بایستی به پزشک مراجعه نماید اما چنانچه تشخیص بیماری زمینه ای دیگر رد شد و کودک تنها مبتلا به بیماری تشنج متعاقب تب بود در تشنجهای بعدی مراجعه به پزشک تنها برای جستجوی علت تب و درمان آن کافی است.
اگر تشنج ناشی از تب بیش از 10 دقیقه طول کشید یا اگر تشنج در طول 24 ساعت تکرار شد، به پزشک مراجعه کنید.

علائم:

علائم تب تشنج می تواند از خفیف (خیره شدن چشم ها) تا شدید (تکان خوردن یا سفت شدن عضلات) باشد.
علائم زیر در کودک مبتلا به تشنج ناشی از تب دیده می شود:

تب بالای 38 درجه سانتی گراد
از دست دادن هوشیاری
لرزش یا حرکات تند و سریع دست و پا

تشنج ناشی از تب به دو شکل ساده و پیچیده طبقه بندی می شود:

تشنج ناشی از تب ساده: این نوع که بیشتر هم شایع است از چند ثانیه تا 15 دقیقه طول می کشد. این تشنج در یک دوره 24 ساعته عود نکرده و کلی بوده و به یک بخش خاص از بدن خلاصه نمی شود.
تشنج ناشی از تب پیچیده: این تشنج بیش از 15 دقیقه طول می کشد، در یک دوره 24 ساعته بیش از یک بار اتفاق می افتد و به یک طرف بدن کودک مختص می شود.

تشنج ناشی از تب اغلب در طول 24 ساعت اولیه از شروع تب اتفاق می افتد و می تواند اولین علامت از بیمار بودن کودک باشد.

عوارض تشنج ناشی از تب

اغلب تشنج‌های ناشی از تب اثرات طولانی‌مدتی برجای نمی‌گذارند. تشنج‌های ساده صدمه‌ای به مغز وارد نمی‌کنند، باعث عقب‌ماندگی ذهنی یا ناتوانی‌های یادگیری نمی‌شوند و بدان معنا نیستند که کودک اختلالات زمینه‌ای جدی‌تری دارد. تشنج‌های ناشی از تب نشان از اپی‌لپسی ندارند، یعنی تمایل به بروز تشنج‌های عودکننده که در اثر سیگنال‌های غیرطبیعی الکتریکی در مغز ایجاد شده باشند.

تشنج‌های ناشی از تب عودکننده

شایع‌ترین عارضه آن است که این نوع تشنج‌ها عود کنند. در صورتی خطر عود آنها بالا است که:

نخستین تشنج کودک در اثر تب کم ایجاد شود.
فاصله زمانی میان آغاز تب و بروز تشنج کوتاه باشد.
یکی از بستگان درجه اول کودک سابقه تب و تشنج را داشته باشد.
سن کودک در زمان نخستین تشنج ناشی از تب، کمتر از 15 ماه باشد.