اطلاعات بيماري

واژینیت (Vaginitis)

واژینیت به التهاب واژن گویند که منجر به درد، ترشح و خارش می شود. عامل این عارضه تغییر در تعادل طبیعی باکتری های واژن یا وجود عفونت است. کاهش استروژن پس از یائسگی و برخی اختلالات پوستی نیز ممکن است منجر به واژینیت شود.
شایع ترین انواع واژینیت:

واژینوز باکتریال: به دلیل رشد بیش از حد یکی از باکتری های موجود در واژن ایجاد می شود.
عفونت های مخمر: این عفونت معمولا توسط قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد می شود.
تریکومونیازیس: توسط انگلی ایجاد می شود که عموما با مقاربت جنسی منتقل می گردد.

درمان ها با توجه به نوع واژینیت متفاوت هستند.

تشخیص:

برای تشخیص واژینیت احتمالا پزشک روند زیر را پی خواهد گرفت:

بررسی سوابق پزشکی شما در مورد عفونت های واژن یا عفونت های مقاربتی
معاینه لگن
نمونه برداری از ترشحات واژن یا دهانه رحم
آزمایش PH واژن

دلایل:

عوامل واژینیت به نوع آن بستگی دارد:

واژینوز باکتریال: شایع ترین عامل واژینیت درنتیجه تغییر در باکتریهای موجود در واژن و رشد بیش ازاندازه یکی از آنهاست. معمولا تعداد باکتریهای موجود در واژن در حالت طبیعی (لاکتوباسیل) از تعداد باکتری های دیگر (بی هوازی) بیشتر است. اگر تعداد باکتری های بی هوازی بالا رود، تعادل از بین رفته و واژینوز باکتریال ایجاد می شود.

به نظر می رسد این نوع از واژینیت به دلیل آمیزش جنسی به وجود می آید (خصوصا اگر فرد چند شریک جنسی یا شریک جدید جنسی داشته باشد) اما در زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند نیز دیده شده است.

عفونت های مخمر: این دسته از عفونت ها در شرایطی ایجاد می شوند که یک ارگانیسم قارچی (معمولا کاندیدا آلبینکس) بیش از اندازه در واژن رشد می کند. این قارچ منجر به عفونت های دیگری در نواحی مرطوب می شود، به عنوان مثال در مناطق دهان (برفک)، چین های روی پوست و بستر ناخن. همچنین این قارچ باعث ایجاد راش ناشی از بستن پوشک نیز می شود.
تریکومونیازیس: این عفونت منتقله جنسی شایع توسط انگل تک سلولی میکروسکوپی به نام تریکومونیازیس واژینالیس ایجاد می شود. این ارگانیسم توسط فرد مبتلا در حین رابطه جنسی انتشار پیدا می کند.
در مردان معمولا این انگل دستگاه ادراری را عفونی می کند، اما در اغلب موارد هیچ نشانه ای ندارد. در زنان عموما تریکومونیازیس واژن را درگیر می کند و ممکن است علائمی به همراه داشته باشد. ابتلا به این عفونت زنان را در ابتلا به عفونت های مقاربتی دیگر مستعد می کند.
واژینیت غیر عفونی: اسپری واژن، دوش واژینال، صابون های معطر، شوینده های معطر و محصولات اسپرم کش ممکن است منجر به واکنش های آلرژیک یا تحریک بافت واژن یا فرج شود. اشیای خارجی مانند تکه ای از دستمال کاغذی یا تامپونی که در بدن جا مانده نیز می توانند بافت واژن را تحریک کنند.
سندروم تناسلی ادراری یائسگی (آتروفی واژن): کاهش استروژن پس از یائسگی یا عمل جراحی خارج کردن تخمدان ها موجب نازک شدن پوشش واژن می شود و گاهی منجر به تحریک واژن، احساس سوزش یا خشکی می شود.

عوامل خطر ساز

عواملی که خطر ابتلا به واژینیت را بالا می برند، به قرار زیرند:

تغییرات هورمونی مانند تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، مصرف قرص های ضد بارداری یا یائسگی
فعالیت های جنسی
ابتلا به عفونت منتقله جنسی
دارو هایی مانند آنتی بیوتیک و استروئید
مصرف اسپرم کش ها برای جلوگیری از بارداری
دیابت کنترل نشده (مصرف مواد قندی زیاد حالت اسیدی مخاط واژن را از بین می‌برد و باعث رشد و تکثیر عوامل قارچی می‌شود. به همین دلیل خانم‌های مبتلا به دیابت ممکن است دچار عفونت‌های قارچی مکرر در ناحیه تناسلی شوند.)
مصرف محصولات بهداشتی مانند حمام حباب، اسپری یا دئودورانت واژینال
دوش واژینال
پوشیدن لباس های خیس یا تنگ
استفاده از آی یو دی برای جلوگیری از بارداری

از کجا بفهمیم ریشه عفونت ما تناسلی است یا ادراری؟

با توجه به علائم به راحتی می‌توان تشخیص داد مشکل مربوط به ناحیه واژن است و ارتباطی به مجرای ادرار ندارد. مسائل و مشکلات ادراری معمولا با خارش همراه نیستند. بیمار فقط سوزش دارد که آن هم هنگام ادرار کردن و وقتی ادرار از مسیر مجرای ادراری عبور می‌کند ایجاد می‌شود، نه در حالت معمولی. این بهترین راه تشخیص عفونت ادراری از عفونت دستگاه تناسلی است. ضمن اینکه افرادی که دچار عفونت ادراری می‌شوند تکرر ادرار هم خواهند داشت.
بیماری که سنگ دارد علاوه بر اینکه ممکن است در ادرارش خون ببیند علائم دیگری هم خواهد داشت. مثلا بیمار از درد شدید پهلو رنج می‌برد که میزان آن کم و زیاد می‌شود و برخلاف بسیاری از دردها با استراحت بهبود پیدا نمی‌کند.

مراقبت:

همانطور که گفتیم ارگانیسم ها و بیماری های مختلفی می توانند باعث واژینیت شوند، بنابراین درمان واژینیت به علت آن بستگی دارد:

واژینوز باکتریال: برای این نوع از واژینیت احتمالا پزشک قرص های مترونیدازول تجویز می کند، همچنین ممکن است ژل مترونیدازول یا کرم کلیندامایسین را برای مالیدن در واژن تجویز نماید. این داروها نیاز به تایید و تجویز توسط پزشک متخصص دارند.
عفونت های مخمری: این نوع عفونت ها با کرم های ضد قارچ بدون نسخه مثل میکونازول، کلوتریمازول، بوتوکونازول یا تیوکونازول قابل درمانند. عفونت های مخمری با داروهای نسخه ای خوراکی مثل فلوکونازول نیز درمان پذیر است. فایده درمان های بدون نیاز به نسخه پزشک این است که راحت و با صرف کمترین هزینه و وقتی در دسترس قرار می گیرند و نیاز به ملاقات با پزشک ندارند. البته ممکن است شما مبتلا به چیزی غیر از عفونت مخمر شده باشید، استفاده از داروی اشتباه، تشخیص درست و درمان مناسب را به تاخیر می اندازد.
تریکومونیازیس: برای درمان این عارضه معمولا پزشک از قرص مترونیدازول یا تینیدازول استفاده می کند.
سندروم ادراری تناسلی یائسگی (آتروفی واژن): استروژن به شکل کرم واژینال، قرص یا حلقه می تواند به طور موثری این عارضه را درمان کند. این درمان با تجویز پزشک صورت می گیرد و می بایست تمام خطرهای احتمالی آن به همراه بیمار بررسی شود.
واژینیت غیر عفونی: برای درمان این نوع از واژینیت می بایست منبع تحریک را یافته و از آن اجتناب کنید. ازجمله عوامل محتمل می توان به مصرف صابون، شوینده لباس، نوار بهداشتی یا تامپون جدید اشاره کرد.

سبک زندگی و مراقبت خانگی

برای درمان تریکومونیازیس، واژینوز باکتریال و آتروفی واژن نیاز به داروهای نسخه ای خواهید داشت، اما اگر مطمئنید دچار عفونت مخمری شده اید این مراحل را انجام دهید:

از دارو های بدون نسخه عفونت مخمری استفاده کنید: کلوتریمازول، میکونازول یا تیوکونازول، دوره مصرف یک روزه، سه روزه یا پنج روزه شیاف یا کرم واژینال با توجه به نوع دارو متغیر است. انواع روش های مصرف دیگر روی برچسب درج شده است.
کمپرس سرد: گذاشتن حوله خنک روی آلت تناسلی برای کاهش ناراحتی تا وقتی که درمان ضد قارچی تاثیر خود را به طور کامل بگذارد.
بسیاری از خانم‌ها بر این باورند که اگر ناحیه تناسلی خود را با شوینده‌های مختلف شستشو بدهند عوامل میکروبی را از بین می‌برند و احتمال آلودگی را کاهش می‌دهند، در حالی که این کار بسیار نادرست است و نتیجه برعکس می‌دهد. زیرا مواد شوینده، هم می‌توانند حساسیت ایجاد کنند و هم میکروب‌هایی را که به‌طور طبیعی در آن ناحیه زندگی می‏کنند و مدافع واژن هستند از بین ببرند. در نتیجه سایر عوامل بیماری‌زا فرصت رشد و تکثیر پیدا می‌کنند و بدتر باعث عفونت می‌شوند، بنابراین خود را با مواد شوینده نشویید، در بتادین، جوش ‏شیرین و سایر مواد ننشینید وpH منطقه را به هم نریزید. بهترین کار برای شستشوی ناحیه ادراری- تناسلی استفاده از آب به تنهایی و سپس خشک کردن ناحیه است تا رطوبت در محل باقی نماند و فضا برای رشد میکروارگانیسم‌ها مهیا نشود.
در صورتی که فردی بخواهد ناحیه تناسلی را هر چند وقت یکبار با شوینده‌ای بشوید می‌تواند از صابون یا شامپوی بچه استفاده کند. صابون بچه خاصیت قلیایی و اسیدی ندارند و کاملا خنثی است. هم جنبه بهداشتی دارد و محل را تمیز می‌کند و هم اینکه باعث تحریک مخاط آن ناحیه نمی‌شود و فلور طبیعی آن قسمت را هم از بین نمی‌برد.

پیشگیری

رعایت بهداشت شما را از ابتلا به برخی از انواع واژینیت حفظ کرده و ممکن است برخی علائم را نیز تسکین دهد:

از چشمه های آب گرم یا وان و حمام داغ بپرهیزید
از محرک هایی مانند تامپون های معطر، پدها، دوش واژینال اجتناب کنید. پس از حمام کردن صابون را از ناحیه خارجی تناسلی کامل شسته و خوب خشک کنید تا از تحریک آن جلوگیری شود. صابون های خشن مثل صابون های معطر یا آنتی باکتریال یا حمام حباب استفاده نکنید.
دستمال خشک کن را از جلو به عقب بکشید تا ناحیه واژن ازعفونت در امان باشد.
دوش واژینال نگیرید: واژن به جز حمام طبیعی نیاز به نظافت اضافه ای ندارد. دوش های مکرر واژینال باکتری های مفید را از بین برده و خطر عفونت را بالا می برد. علاوه بر این دوش واژینال عفونت واژن را از بین نمی برد.
از کاندوم های لاتکس استفاده کنید: کاندوم های لاتکس زنانه و مردانه هردو قادرند شما را از عفونت های منتقله جنسی محفوظ نگه می دارد.
لباس زیر نخی بپوشید: بهتر است لباس زیرتان نخی باشد. می توانید هنگام خواب لباس زیر نپوشید تا احساس راحتی بیشتری کنید. عفونت های مخمری در محیط های مرطوب رشد می کنند.

اگر عفونت تناسلی به موقع درمان نشود و میکروب‌های بیماری‌زا از بین نروند به‌تدریج به سمت مجرای ادرار می‌آیند و از نوک مجرا وارد می‌شوند. با توجه به اینکه مجرای ادراری در خانم‌ها کوتاه و حدود 3 تا 4 سانتی‌متر است میکروب‌ها به سرعت آن را طی می‌کنند و وارد مثانه می‌شوند بنابراین خانم‌هایی که به عفونت مزمن ناحیه تناسلی مبتلا هستند حتما مشکل‌ ادراری هم پیدا خواهند کرد.

علائم:

علائم ونشانه های واژینیت به قرار زیرند:

تغییر در رنگ، بو یا میزان ترشح واژن
تحریک یا خارش واژن
درد به هنگام آمیزش
ادرار دردناک
خونریزی خفیف از واژن یا لکه بینی

اگر دچار ترشحاتی از واژن هستید که عموم زنان به آن دچار نیستند، ویژگی های ترشحات را بشناسید، این کار نوع واژینیت احتمالی را مشخص می کند. به عنوان مثال:

واژینوز باکتریال: ترشحات سفید مایل به خاکستری و بدبو هستند. بوی آن بیشتر شبیه بوی ماهی است و پس از رابطه جنسی بیشتر مشخص می شود.
عفونت مخمر: علامت اصلی این عارضه خارش است، اما ممکن است ترشحات غلیظ و سفیدی که شبیه پنیر دلمه بسته است مشاهده شوند.
تریکومونیازیس: در این عفونت رنگ ترشحات زرد مایل به سبز است و گاهی حالت کف آلود دارند.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

اگر دچار ناراحتی های غیر معمول واژنی شدید به پزشک مراجعه کنید، خصوصا اگر به همراه یکی از موارد زیر بوده باشد:

دچار بوی نامطبوع واژن، ترشح یا خارش شدید.
تا به حال عفونت واژن نداشته اید. در این حالت مراجعه به پزشک در آشنایی با علائم و نشانه های عفونت واژن موثر است.
قبلا دچار عفونت واژن شده اید.
دارای چند شریک جنسی بوده اید یا در این اواخر شریک جنسی جدیدی داشتید. در این حالت احتمالا دچار عفونت منتقله جنسی شده اید. بعضی از علائم و نشانه های عفونت منتقله جنسی شبیه عفونت مخمر یا واژینوز باکتریایی است.
داروهای بدون نسخه ضد مخمر را مصرف کرده و دوره آن را به پایان رساندید اما علائم هنوز موجودند.
دچار تب، لرز و درد لگن هستید.

رویکرد انتظار و مشاهده

همیشه لازم نیست به محض مشاهده ناراحتی یا ترشح واژن به پزشک مراجعه کرد. خصوصا اگر:

پیش از این دچار عفونت مخمر واژنی بوده اید و علائم و نشانه هایتان درست مثل دفعات قبل است.
با علائم و نشانه های عفونت مخمر آشنا هستید و مطمئنید که به عفونت مخمر مبتلا شدید.

عوارض

زنان مبتلا به واژینوز باکتریال، به سبب التهابات ناشی از این اختلالات بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های منتقله جنسی هستند. در زنان باردار واژینوز باکتریال و تریکومونیازیس موجب تولد نوزاد نارس یا کم وزن می شود.