واژینیسموس (Vaginismus)
واژینیسموس عبارت است از اسپاسم عضلات اطراف مدخل مهبل؛ اگر شدید باشد، ممکن است مانع از مقاربت گردد. این اختلال می‌تواند زنان را در تمامی سنین مبتلا کند. در این حالت هرگونه دخولی به واژن به شدت دردناک و حتی غیرممکن است. در این مواقع معاینات زنان و زایمان هم با مشکل رو به رو می‌شود چون بیمار حتی از فکر اینکه وسیله معاینه به واژن وی وارد شود وحشت دارد. این مشکل ناشی از انقباض خود به خود و غیر ارادی عضلات کف لگن است و اراده فرد در آن نقشی ندارد. در برخی موارد نوع واژینیسموس به حدی شدید هست که زن از ترس اینکه ممکن است معاشقه با همسرش به دخول ختم شود هیچ لذتی از معاشقه نمی‌برد و اصلا تحریک نمی‌شود. این انقباض به حدی شدید است که باعث بسته شدن خود به خود پاها و انقباض شدید تمام بدن، افزایش ضربان قلب ، تنفس و افت فشار خون می‌شود.
انواع مختلف واژینیسموس
خانم‌ها ممکن است در هر سن و مرحله‌ای از زندگی‌شان، واژینیسموس را تجربه کنند. این عارضه بر اساس زمان شروع و بروز، در دو گروه عمده اولیه و ثانویه تقسیم‌بندی می‌شود.
واژینیسموس اولیه:
مواردی که زن در اولین تجربه جنسی دچار انقباض واژن شده و مرد در هنگام دخول با مانع برخورد می‌کند. این عارضه، علت مشکلی به نام ازدواج به وصال نرسیده است که در طی آن زوج هرگز موفق به نزدیکی نمی‌شود. زنان دچار این عارضه ممکن است در هنگام معاینه واژینال هم دچار انقباضات مشابهی شوند.
واژینیسموس ثانویه:
به تجربه انقباضات واژن بعد از یک دوره رابطه جنسی موفق گفته می‌شود و زن ممکن است بعد از سال‌ها انجام رابطه جنسی بر اثر مشکلاتی مثل عفونت و واکنش‌های روانی نسبت به همسر و فعالیت جنسی، دچار درد و انقباض در هنگام دخول بشود.
دلایل:
در حال حاضر منابع علمی دلایل واضحی را برای واژینیسموس مشخص نکرده‌اند. باید گفت عمده‌ترین علت این اختلال، علل روانی است. به نظر می‌رسد تجربه دردناک و انتظارات منفی درباره دخول واژینال، مثلا ترس از پارگی و خونریزی شدید، موجب بروز افکار ترسناکی در ذهن فرد می‌شود که به دنبال آن، ترس از دخول و درد همراه با مقاربت ایجاد می‌شود و زن برای مقابله با این ترس، از همه فعالیت‌هایی که مربوط به دخول واژینال است پرهیز می‌کند. معمولا هر چه تلاش برای ادامه فعالیت جنسی بیشتر باشد، پاسخ واکنشی شدت بیشتری می‌یابد و درد و سفتی تشدید می‌شود.
می‌توان اصلی‌ترین دلایل بروز این بیماری را موارد زیر دانست:
می‌توان اصلی‌ترین دلایل بروز این بیماری را موارد زیر دانست:
- مقاربت شتاب‌زده در شب اول ازدواج و تجربه دردناک ناشی از این مسئله
- ناآگاهی از آناتومی و عملکرد دستگاه تناسلی زن
- ناآشنایی با روش‌های فعالیت جنسی
- تفاوت‌های فرهنگی زن و شوهر درباره روابط جنسی
- سابقه خشونت و سوء استفاده جنسی
- دریافت اطلاعات غلط از والدین و همسالان درباره روابط جنسی
- داشتن احساس گناه از انجام روابط جنسی
- سابقه بیماری، جراحی و مداخلات پزشکی
-
ترس از بارداری
مراقبت:
خبر خوب برای مبتلایان به واژینیسموس این است که این اختلال، درمان‌پذیرترین اختلال جنسی است و با روش‌های جدید درمانی، بیش از 99 درصد بیماران بهبود می‌یابند. اغلب بیماران از تغییری که در طی درمان و پس از آن در زندگی‌شان پدید می‌آید، شگفت‌زده می‌شوند.
درمان در ابتدا متوجه هرگونه مشکل طبی و سپس کاهش اسپاسم‌های عضلانی و مشکلات روانی خواهد بود. یک نوع درمان شامل گشاد کردن ملایم و تدریجی مدخل مهبل با گشادکننده‌های لاستیکی یا شیشه‌ای است. احتمالاً درمان در مطب 3 بار در هفته لازم خواهد بود و باید در منزل حداقل 2 بار در روز تمرین انجام شود.
قبل از اتساع یا تلاش برای مقاربت، به مدت 15-10 دقیقه در وان آب داغ بنشینید. حمام گرفتن غالباً عضلات را شل می‌کند و ناراحتی را تسکین می‌دهد. قبل از تلاش برای مقاربت، استفاده از یک نرم‌کننده مثل ژل مهبلی K-Y یا روغن بچه توسط شما و همسرتان می‌تواند تا حدودی کمک‌کننده باشد. در صورتیکه این روش‌ها موفقیت‌آمیز نباشد، روان‌درمانی یا مشاوره توصیه می‌گردد. این امر می‌تواند شامل تمرکز حس و بهبود روابط با همسر، همراه با درمان برای حل هرگونه تعارض در زندگی شما باشد.
درمان واژینیسموس بسته به عوامل مختلف می‌تواند تا بیش از یک سال طول بکشد. برای افرادی که به دنبال راه حل‌های سریع‌تر هستند درمان‌هایی چون نزدیکی کردن آقا با خانم در حالی که خانم توسط پزشک بیهوش شده و یا فلج کردن عضلات اطراف و دهانه واژن با تزریق موادی چون بوتاکس در ایران گزارش شده است که در درازمدت نه تنها اثر بهتری ندارد بلکه می‌تواند اثر بسیار مخربی روی روابط زوج‌ها و تصویری که زن از خودش دارد بگذارد. بنابراین ، این روش‌ها توصیه نمی‌شود. قطعا حضور همسر در زمان‌های مشاوره و در طی دوره درمان در کنار زن در تسریع روند درمان بی‌تاثیر نیست. بنابراین مردان باید با این پیش آگاهی که این رفتار همسرشان به طور کاملا غیر ارادی است او را به درمان سریع‌تر تشویق کنند. زیرا اگر روابط جنسی از زندگی زوجین حذف گردد به طور حتم در آینده نزدیک با مشکلات زناشویی جدی‌تری مواجه می‌شوند.
استفاده از وان آب ولرم و ژل برای درمان واژینیسموس
پزشک از فرد مراجعه‌کننده در خصوص داشتن سوءرابطه جنسی یا قرارداشتن در معرض خشونت جنسی سؤال می‌کند که در معاینه زنان و روان‌پزشکی مهم است. یکی دیگر از توصیه‌هایی که می‌توان به این زنان داشت این است که قبل از داشتن رابطه جنسی به مدت یک ربع تا بیست دقیقه در وان آب ولرم بنشیند و این آب ولرم باعث می‌شود عضلات دچار شل شدن شده و آرامشی برقرار شود و احتمال انقباض رفلکسی را کم می‌کند.
روش دیگر درمان واژینیسموس استفاده از ژل‌های لوبریکنت (ژل‌های مرطوب‌کننده) است. استفاده از این ژل‌ها برای زنانی که دچار خشکی واژن هستند مانند زنانی که در دروه یائسگی هستند یا به تازگی دوره زایمان را سپری کردند یا زنانی که اولین تجربه رابطه جنسی را دارند، باعث می‌شود خشکی واژن برطرف شود و حالت لغزنده‌ای به وجود آید که در رابطه جنسی زوج‌ها مؤثر است.
پروتزدرمانی چیست؟
برای واژینیسموس معمولاً دارویی لازم نیست، اما برخی خواب‌آورهای سبک یا برخی از مسکن‌ها می‌توانند بر روی ریلکس شدن و عدم انقباض عضلات تأثیر بگذارند؛ در نتیجه برخی از این داروها برای مدتی کوتاه و نه طولانی، تجویز می‌شوند. اگر بیماری به روش‌های فوق پاسخ نداد، پزشک می‌تواند از پروتزهای مخصوص ساخته‌شده از جنس پلاستیک استفاده کند. این پروتزها باعث گشاد شدن ناحیه تناسلی می‌شوند. به طور مثال هفته‌ای دو یا سه بار در مطب توسط پزشک در حد چند دقیقه برای بیمار استفاده می‌شود تا ناحیه مهبل کمی گشاد شده و از انقباض عضلات کاسته شود. بعد از این مرحله این وسایل به خود بیمار داده می‌شود و خود بیمار حدود دو یا سه بار در روز این تمرین را با استفاده از پروتز انجام می‌دهد.
همچنین می‌توان به بیمار تمرین داد تا عضلات کف لگن ورزش داده شود و با آموزش پزشک رابطه جنسی بهتری برقرار کنند. در واقع اکثر مراحل درمان را زنان در خانه انجام می‌دهند و بخش کوچکی توسط پزشک آگاه در مطب انجام شود.
استفاده از بوتاکس
بسیاری از افراد برای زیبایی صورت و کم شدن چین و چروک از بوتاکس استفاده می‌کنند. بوتاکس نوعی سم است که داخل عضلات تزریق می‌شود و عضلات دچار فلج می‌شوند و خطوطی که روی پیشانی یا خط اخم ابروست، کم می‌شود. اگر همین بوتاکس در ناحیه تناسلی توسط پزشکان مجرب تزریق شود، سبب می‌گردد عضلاتی که بیش از حد در ناحیه تناسلی منقبض شده‌اند، دچار فلجی و شلی شوند و وقتی این عضلات شل شوند، واژینیسموس از بین می‌رود.
ممکن است بیماری با یک دوره تزریق بوتاکس جواب دهد و شخص دیگری نیاز به دو یا سه دوره داشته باشد. این تزریق در یک‌سوم انتهایی واژن انجام می‌شود که بسیاری از بیماران با یک‌بار تزریق می‌توانند ارتباط جنسی خود را برقرار کنند و بعد از این ممکن است اصلاً دچار واژینیسموس نشوند، اما اگر دوباره علایم آنها برگشت و دچار مشکل شدند، به فاصله هر شش ماه یا هر یک سال، یک‌بار ممکن است نیاز به تزریق دیگری باشد.
درمان در ابتدا متوجه هرگونه مشکل طبی و سپس کاهش اسپاسم‌های عضلانی و مشکلات روانی خواهد بود. یک نوع درمان شامل گشاد کردن ملایم و تدریجی مدخل مهبل با گشادکننده‌های لاستیکی یا شیشه‌ای است. احتمالاً درمان در مطب 3 بار در هفته لازم خواهد بود و باید در منزل حداقل 2 بار در روز تمرین انجام شود.
قبل از اتساع یا تلاش برای مقاربت، به مدت 15-10 دقیقه در وان آب داغ بنشینید. حمام گرفتن غالباً عضلات را شل می‌کند و ناراحتی را تسکین می‌دهد. قبل از تلاش برای مقاربت، استفاده از یک نرم‌کننده مثل ژل مهبلی K-Y یا روغن بچه توسط شما و همسرتان می‌تواند تا حدودی کمک‌کننده باشد. در صورتیکه این روش‌ها موفقیت‌آمیز نباشد، روان‌درمانی یا مشاوره توصیه می‌گردد. این امر می‌تواند شامل تمرکز حس و بهبود روابط با همسر، همراه با درمان برای حل هرگونه تعارض در زندگی شما باشد.
درمان واژینیسموس بسته به عوامل مختلف می‌تواند تا بیش از یک سال طول بکشد. برای افرادی که به دنبال راه حل‌های سریع‌تر هستند درمان‌هایی چون نزدیکی کردن آقا با خانم در حالی که خانم توسط پزشک بیهوش شده و یا فلج کردن عضلات اطراف و دهانه واژن با تزریق موادی چون بوتاکس در ایران گزارش شده است که در درازمدت نه تنها اثر بهتری ندارد بلکه می‌تواند اثر بسیار مخربی روی روابط زوج‌ها و تصویری که زن از خودش دارد بگذارد. بنابراین ، این روش‌ها توصیه نمی‌شود. قطعا حضور همسر در زمان‌های مشاوره و در طی دوره درمان در کنار زن در تسریع روند درمان بی‌تاثیر نیست. بنابراین مردان باید با این پیش آگاهی که این رفتار همسرشان به طور کاملا غیر ارادی است او را به درمان سریع‌تر تشویق کنند. زیرا اگر روابط جنسی از زندگی زوجین حذف گردد به طور حتم در آینده نزدیک با مشکلات زناشویی جدی‌تری مواجه می‌شوند.
استفاده از وان آب ولرم و ژل برای درمان واژینیسموس
پزشک از فرد مراجعه‌کننده در خصوص داشتن سوءرابطه جنسی یا قرارداشتن در معرض خشونت جنسی سؤال می‌کند که در معاینه زنان و روان‌پزشکی مهم است. یکی دیگر از توصیه‌هایی که می‌توان به این زنان داشت این است که قبل از داشتن رابطه جنسی به مدت یک ربع تا بیست دقیقه در وان آب ولرم بنشیند و این آب ولرم باعث می‌شود عضلات دچار شل شدن شده و آرامشی برقرار شود و احتمال انقباض رفلکسی را کم می‌کند.
روش دیگر درمان واژینیسموس استفاده از ژل‌های لوبریکنت (ژل‌های مرطوب‌کننده) است. استفاده از این ژل‌ها برای زنانی که دچار خشکی واژن هستند مانند زنانی که در دروه یائسگی هستند یا به تازگی دوره زایمان را سپری کردند یا زنانی که اولین تجربه رابطه جنسی را دارند، باعث می‌شود خشکی واژن برطرف شود و حالت لغزنده‌ای به وجود آید که در رابطه جنسی زوج‌ها مؤثر است.
پروتزدرمانی چیست؟
برای واژینیسموس معمولاً دارویی لازم نیست، اما برخی خواب‌آورهای سبک یا برخی از مسکن‌ها می‌توانند بر روی ریلکس شدن و عدم انقباض عضلات تأثیر بگذارند؛ در نتیجه برخی از این داروها برای مدتی کوتاه و نه طولانی، تجویز می‌شوند. اگر بیماری به روش‌های فوق پاسخ نداد، پزشک می‌تواند از پروتزهای مخصوص ساخته‌شده از جنس پلاستیک استفاده کند. این پروتزها باعث گشاد شدن ناحیه تناسلی می‌شوند. به طور مثال هفته‌ای دو یا سه بار در مطب توسط پزشک در حد چند دقیقه برای بیمار استفاده می‌شود تا ناحیه مهبل کمی گشاد شده و از انقباض عضلات کاسته شود. بعد از این مرحله این وسایل به خود بیمار داده می‌شود و خود بیمار حدود دو یا سه بار در روز این تمرین را با استفاده از پروتز انجام می‌دهد.
همچنین می‌توان به بیمار تمرین داد تا عضلات کف لگن ورزش داده شود و با آموزش پزشک رابطه جنسی بهتری برقرار کنند. در واقع اکثر مراحل درمان را زنان در خانه انجام می‌دهند و بخش کوچکی توسط پزشک آگاه در مطب انجام شود.
استفاده از بوتاکس
بسیاری از افراد برای زیبایی صورت و کم شدن چین و چروک از بوتاکس استفاده می‌کنند. بوتاکس نوعی سم است که داخل عضلات تزریق می‌شود و عضلات دچار فلج می‌شوند و خطوطی که روی پیشانی یا خط اخم ابروست، کم می‌شود. اگر همین بوتاکس در ناحیه تناسلی توسط پزشکان مجرب تزریق شود، سبب می‌گردد عضلاتی که بیش از حد در ناحیه تناسلی منقبض شده‌اند، دچار فلجی و شلی شوند و وقتی این عضلات شل شوند، واژینیسموس از بین می‌رود.
ممکن است بیماری با یک دوره تزریق بوتاکس جواب دهد و شخص دیگری نیاز به دو یا سه دوره داشته باشد. این تزریق در یک‌سوم انتهایی واژن انجام می‌شود که بسیاری از بیماران با یک‌بار تزریق می‌توانند ارتباط جنسی خود را برقرار کنند و بعد از این ممکن است اصلاً دچار واژینیسموس نشوند، اما اگر دوباره علایم آنها برگشت و دچار مشکل شدند، به فاصله هر شش ماه یا هر یک سال، یک‌بار ممکن است نیاز به تزریق دیگری باشد.