اطلاعات بيماري

• دریافت سابقه کامل پزشکی: پزشک از شما می پرسد کی درد شروع می شود، دقیقا چه وقت دردناک می شود، چه حسی دارید، آیا در هر وضعیتی که قرار می گیرید چنین دردی را احساس می کنید؟ ممکن است او در مورد سابقه مشکلات روحی شما در این زمینه، سابقه عمل جراحی یا سابقه زایمان از شما سوالاتی بپرسد.

• معاینه لگن: در معاینه لگن پزشک علائم التهابات پوستی، عفونت یا مشکلات آناتومی و ساختاری بدن را بررسی می کند. پزشک تلاش می کند با اعمال فشار کمی روی ناحیه ژنیتال و عضلات لگن موضع درد را پیدا کند.
• همچنین ممکن است با استفاده از وسیله ای به نام اسپکولوم واژن را باز کرده و معاینه چشمی انجام دهد. در برخی از زنانی که دچار درد ناشی از مقاربت هستند معاینه لگن نیز دردناک است حتی اگر پزشک به آرامی این کار را انجام دهد. اگر معاینه بسیار دردناک شد می توانید از پزشک بخواهید آن را متوقف کند.
• تست های دیگر: اگر پزشک به عوامل خاصی مشکوک شد ممکن است سونوگرافی لگن تجویز کند.

درد به هنگام دخول

• عدم لغزندگی کافی واژن: اغلب وقتی پیش نوازش قبل از رابطه جنسی به اندازه کافی نباشد، این اتفاق می افتد. همچنین ناکافی بودن لغزندگی می تواند بر اساس افت هورمون استروژن ناشی از یائسگی، پس از زایمان یا در دوران شیردهی باشد.
• ویژگی برخی از داروها نیز این است که تحریک یا میل جنسی را کاهش می دهند و نتیجتا میزان لغزندگی را کم کرده و رابطه جنسی را با درد همراه می کنند. از جمله این داروها می توان به ضد افسردگی ها، داروهای فشار خون، آرام بخش ها، آنتی هیستامین ها و برخی از قرص های ضد بارداری اشاره کرد.
• جراحت، ضربه یا زخم: ممکن است جراحت یا صدمه ای در اثر تصادف، عمل جراحی ناحیه لگن، ختنه زنان یا ایجاد بریدگی برای تولد راحت تر نوزاد و بزرگ تر شدن کانال تولد در بانوان عامل این عارضه باشد.
• التهاب، عفونت یا اختلال پوستی: بروز عفونتی در ناحیه تناسلی یا عفونت دستگاه ادراری می تواند مقاربت را با درد همراه کند. اگزما یا مشکلات پوستی نیز در ناحیه تناسلی می تواند مشکل ساز باشد.
• واژینیسموس یا واژینیسم: انقباض غیر ارادی ماهیچه های دیواره واژن می تواند تلاش برای دخول را با درد همراه کند.
• ناهنجاری های مادرزادی: ممکن است مشکلاتی در هنگام تولد از قبیل عدم شکل گیری کامل واژن (آژنزی واژن) یا تشکیل غشایی که ورودی واژن را مسدود می کند(پرده بکارت بدون سوراخ و مسدود) وجود داشته باشد که می توانند عامل زمینه ای دیسپارونیا باشند.

درد عمیق

• برخی از بیماری ها و عارضه ها: بیماری هایی مانند اندومتریوز، بیماری التهابی لگن، افتادگی رحم، رحم رِترووِرس یا به عقب برگشته، فیبروم رحم، التهاب مثانه، سندرم روده تحریک پذیر، هموروئید و کیست تخمدان از این قبیلند.
• جراحی یا درمان های بالینی: زخم ناشی از جراحی لگن مثل هیسترکتومی گاهی می تواند مقاربت دردناک ایجاد کند. درمان های بالینی سرطان مثل اشعه درمانی و شیمی درمانی نیز ممکن است مقاربت را با درد همراه کنند.

عوامل روحی و روانی

• مشکلات روانی: اضطراب، افسردگی، نگرانی درباره ظاهر اندام، ترس از برقراری رابطه جنسی یا ترس از مشکلات بعدی آن می تواند منجر به کم شدن تحریک جنسی و در نتیجه درد و ناراحتی به هنگام مقاربت شود.
• استرس: ماهیچه های تحتانی لگن در پاسخ به استرس منقبض می شوند و این عامل می تواند منجر به ایجاد درد های مقاربتی شود.
• سابقه سوء استفاده جنسی: بیشتر زنان مبتلا به دیسپارونیا سابقه سوء استفاده جنسی ندارند اما سوء استفاده جنسی نیز می تواند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد.

داروها

• اگر عامل درد، عفونت یا عارضه دیگری باشد درمان عامل زمینه ای مشکل را حل می کند. از عوارض مصرف برخی از داروها کاهش لغزندگی و لوبریکاسیون واژن است، تغییر چنین دارو هایی می تواند علائم را کاهش دهد.
• در بسیاری از زنانی که از مرحله یائسگی گذشته اند، دیسپارونیا به علت لوبریکاسیون ناکافی ناشی از کاهش سطح استروژن است. اغلب اوقات می توان با مالیدن استروژن موضعی به واژن این عارضه را کاهش داد.
• اخیرا سازمان غذا و دارو خواص درمانی دارویی به نام اٌسپمیفن (ospemifene) را برای دیسپارونیای متوسط تا شدید در زنانی که دچار مشکل لغزندگی ناکافی واژن هستند، تایید کرده است. اٌسپمیفن مثل استروژن موضعی عمل می کند اما به نظر می رسد عوارض مضر روی سینه و غشای پوششی رحم (آندومتر) ندارد. اما نکات منفی آن این است که دارویی گران است، ممکن است باعث گرگرفتگی شود و خطر سکته مغزی و تشکیل لخته خون را افزایش دهد.

تراپی ها

• کاهش حساسیت: در این روش درمانی ورزش های ریلکس کننده واژن را یاد می گیرید که می توانند در کاهش درد موثر باشند. تراپیست ورزش های تحتانی لگن (ورزش های کگل) یا تکنیک های کاهش درد به هنگام مقاربت را به شما آموزش می دهد.
• مشاوره: اگر مقاربت درناک برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، حتی ممکن است بعد از درمان نیز به رابطه جنسی بدبین شوید و احساساتی منفی در ذهن شما بماند، یا اینکه دچار مشکلاتی در ارتباط سالم با همسرتان شوید و امتناع از برقراری رابطه همچنان در شما یا همسرتان وجود داشته باشد. برای بازسازی روابط بین خود و همسرتان به یک مشاور مجرب مراجعه نمایید.
• درمان های رفتاری شناختی در ازبین بردن افکار و رفتار منفی موثر است.

سبک زندگی و مراقبت خانگی

• وضعیت قرارگیری را تغییر دهید: اگر دچار درد شدید به هنگام دخول هستید، احتمالا آلت مردانه به دهانه رحم ضربه می زند یا به عضلات تحتانی لگن فشار وارد می کند و باعث ایجاد دردهای تیر کشنده یا انقباضی می شود. احتمالا با تغییر وضعیت قرارگیری می توانید به خودتان کمک کنید. اگر شما بالا قرار بگیرید کنترل وضعیت بهتر خواهد بود. زنان در چنین وضعیتی راحت تر می توانند میزان دخول را تا جایی تنظیم کنند که برای هردو لذت بخش باشد و از درد نیز اجتناب شود.
• حرف بزنید: با همسرتان در مورد اینکه چه وقت هایی احساس درد می کنید صحبت کنید. اگر نیاز دارید این کار به آهستگی انجام شود به همسرتان بگویید.
• عجله نداشته باشید: هرچه پیش نوازش قبل از برقراری رابطه طولانی تر باشد لغزندگی واژن به طور طبیعی بیشتر می شود. بنابراین بهتر است با به تاخیر انداختن دخول عمیق، کاملا تحریک شوید و درد را کاهش دهید.
• از روان کننده یا لوبریکانت استفاده کنید: استفاده از مواد روان کننده، آمیزش را راحت تر می کند. به دنبال برندی باشید که بیشتر با آن احساس راحتی می کنید.

حمایت و پشتیبانی

• دردی که تنها به هنگام دخول ایجاد می شود.
• درد به هنگام دخول هر چیزی حتی تامپون.
• قبلا به هنگام مقاربت درد نداشته اید اما به تازگی مقاربتتان دردناک شده است.
• درد عمیق در زمان اوج فشار.
• درد سوزاننده یا تیر کشنده.
• درد ضرباندار که ساعت ها پس از مقاربت ادامه دارد.