اطلاعات بيماري

گلومرولونفریت (Glomerulonephritis)

گلومرولونفریت به التهاب فیلترهای ریز کلیه (گلومرول) می گویند. گلومرول باعث تخلیه مایع و الکترولیت اضافی و ضایعات از خون می شود و آنها را به سمت ادرار هدایت می کند. گلومرولونفریت می تواند به صورت یکباره (حاد) یا تدریجی (مزمن) ایجاد شود. گلومرولونفریت می تواند به کلیه ها صدمه بزند و توانایی تصفیه خون را از آنها بگیرد.
گلومرولونفریت به خودی خود یا به شکل بخشی از یک بیماری دیگر مثل دیابت یا لوپوس بروز می کند. التهابات شدید یا طولانی مدت ناشی از گلومرولونفریت می توانند به کلیه آسیب برسانند. درمان گلومرولونفریت به نوع آن بستگی دارد.

تشخیص:

گلومرولونفریت اغلب با غیر طبیعی بودن نتیجه آزمایش ادرار مشخص می شود. آزمایش‌های موجود برای بررسی عملکرد کلیه و تشخیص گلومرولونفریت عبارتند از:

آزمایش ادرار: این آزمایش RBC و کست گلبول های قرمز در ادرار را نشان می دهد، که حاکی از آسیب احتمالی به گلومرول‌ها است. آزمایش ادرار همچنین می‌تواند وجود گلبول‌های سفید خون در ادرار که یک علامت شایع از عفونت یا التهاب است و نیز افزایش پروتئین که نشان‌دهنده‌ی آسیب به نفرون است را مشخص کند. سایر علائم مانند افزایش میزان کراتینین و اوره خون نیز هشداردهنده هستند.
آزمایش‌های خون: این آزمایش‌ها می‌توانند با اندازه‌گیری ضایعاتی مانند کراتینین و نیتروژن اوره خون اطلاعاتی را درباره‌ آسیب کلیوی و اختلال گلومرول‌ها ارائه کنند.
آزمایش‌های تصویربرداری: در صورتی که پزشکان شواهدی از آسیب‌دیدگی را تشخیص دهند، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی مانند تصویربرداری از کلیه‌ها با اشعه ایکس و بررسی سونوگرافی یا سی تی اسکن را توصیه کنند که امکان ارائه‌ی یک تصویر کلی از کلیه‌ها را فراهم می‌کند.
نمونه‌برداری از کلیه: این فرایند شامل استفاده از یک سوزن مخصوص به منظور استخراج تکه‌های کوچکی از بافت کلیه برای آزمایش‌های میکروسکوپی است تا دلیل التهاب مشخص شود. نمونه‌برداری از کلیه تقریباً همیشه برای تایید تشخیص گلومرولونفریت ضروری می‌باشد.

دلایل:

عارضه های بسیاری منجر به گلومرولونفریت می شوند. گاهی اوقات بیماری در خانواده به ارث می رسد و گاهی اوقات عامل آن ناشناخته می ماند. عارضه هایی که منجر به التهاب گلومرول های کلیه می شوند به شرح زیر است:

1-عفونت ها

گلومرولونفریت پُست- استرپتوکوکی: ممکن است گلومرولونفریت یک یا دو هفته پس از بهبودی عفونت استرپی گلو یا ندرتا عفونت پوستی (زرد زخم) ایجاد شود. برای مقابله با عفونت، بدن پادتن های اضافه تولید می کند که در نهایت درگلومرول ذخیره می شوند و ایجاد التهاب می کنند.

احتمال ابتلای کودکان به گلومرولونفریت پُست- استرپتوکوکی نسبت به بزرگسالان بیشتر است و البته احتمال بهبودی سریع نیز در آنها بیشتر است.

اندوکاردیت باکتریایی: گاهی اوقات باکتری ها می توانند وارد جریان خون شده و در قلب جاگیر شوند. در چنین مواردی می توانند باعث عفونت یک یا چند دریچه قلب شوند. اگر فرد دچار نقص قلبی از جمله آسیب دریچه قلب یا دریچه مصنوعی قلب باشد بیشتر در معرض این عارضه قرار می گیرد. اندوکاردیت باکتریایی با بیماری گلومرولونفریت در ارتباط است اما جزئیات این رابطه هنوز کشف نشده.
عفونت ویروسی: عفونت هایی مانند ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، هپاتیت B و C می تواند باعث گلومرولونفریت شوند.

2-بیماری های خود ایمنی

لوپوس: لوپوس یک بیماری التهابی است که می تواند روی بخش های زیادی از بدن از جمله پوست، مفاصل، کلیه ها، گلبول های خونی، قلب و ریه ها اثر بگذارد.
سندرم گودپاسچر: این سندرم یک اختلال ریوی ایمونولوژی نادر است که شباهت زیادی به ذات الریه دارد. سندرم گودپاسچر منجر به خونریزی ریوی و گلومرولونفریت می شود.
نفروپاتی IgA یا بیماری برگر: علامت مشخصه این بیماری دوره های مکرر خون در ادرار است، این بیماری گلومرولی اولیه در نتیجه رسوبات ایمونوگلوبین A (IgA) در گلومرول ایجاد می شود. نفروپاتی IgA می تواند بدون هیچ علامت قابل توجهی سال ها به پیشرفت خود ادامه دهد.

3-واسکولیت

پلی آرتریت: پلی آرتریت نوعی واسکولیت است که روی رگ های ریز و متوسط در بسیاری از بخش های بدن از جمله قلب، کلیه و روده ها تاثیر می گذارد.
گرانولوماتوز با پلی آنژیت: این نوع واسکولیت که به نام گرانولوماتوز وگنر نیز شناخته می شود، به رگ های خونی ریز و متوسط در شش ها، مجاری تنفسی فوقانی و کلیه ها آسیب می زند.

4-عارضه هایی که احتمال زخم شدن گلومرول را بالا می برند

فشار خون بالا: این عارضه می تواند به کلیه ها آسیب زده و توانایی آنها را برای عملکرد صحیح دچار اختلال کند. گلومرولونفریت نیز می تواند منجر به فشار خون بالا شود زیرا عملکرد کلیه را کاهش داده و روی نحوه کنترل سدیم توسط کلیه ها تاثیر منفی می گذارد.
بیماری کلیوی ناشی از دیابت (نفروپاتی دیابتی): این عارضه می تواند مبتلایان به دیابت را درگیر نماید، معمولا سال ها طول می کشد تا این عارضه کلیوی ایجاد شود. کنترل صحیح قند خون و فشار خون می تواند از آسیب کلیوی جلوگیری نموده یا آن را کند نماید.
گلومرولواسکلروز فوکال سگمنتال: در این عارضه بعضی از گلومرول ها دچار زخم های پراکنده می شوند، این عارضه در اثر یک بیماری دیگر یا در اثر یک عامل ناشناخته به وجود می آید.

گلومرولونفریت مزمن اغلب در خانواده به ارث می رسد. یکی از انواع ارثی این عارضه سندرم آلپورت است که به قوه شنیداری و دیداری فرد نیز صدمه می زند.
علاوه بر عواملی که در بالا ذکر شد، گلومرولونفریت در اثر برخی از سرطان ها نیز به وجود می آید مثلا مولتیپل میلوما، سرطان ریه و لوسمی مزمن لنفوسیتی.

مراقبت:

درمان گلومرولونفریت و نتیجه‌ی آن بستگی به موارد زیر دارد:

ابتلا به نوع حاد یا مزمن بیماری
عامل زمینه‌ای
نوع و شدت علائم و نشانه‌ها

برخی از موارد گلومرولونفریت حاد بخصوص مواردی که پس از یک عفونت استرپتوکوکی رخ می‌دهند، ممکن است بدون نیاز به درمان به خودی خود بهبود پیدا کنند. اگر یک دلیل زمینه‌ای مانند فشار خون، عفونت یا بیماری خودایمنی وجود داشته باشد، درمان آن بر بیماری زمینه‌ای متمرکز می‌شود.
بطور کلی هدف از درمان، محافظت از کلیه‌ها در برابر آسیب‌های بیشتر است.

درمان نارسایی کلیه

برای گلومرولونفریت حاد و نارسایی حاد کلیه، دیالیز می‌تواند مایعات اضافه را خارج کرده و فشار خون بالا را کنترل نماید. تنها درمان درازمدت برای مرحله‌ی نهایی بیماری کلیوی، دیالیز و پیوند کلیه است. اگر پیوند کلیه ممکن نباشد، که اغلب به دلیل وضعیت بد سلامتی است، دیالیز تنها گزینه پیش رو می‌باشد.

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

اگر دچار بیماری‌های کلیوی باشید، پزشک ممکن است توصیه به ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی کند:

محدود کردن مصرف نمک برای پیشگیری یا به حداقل رساندن احتباس مایعات، تورم و فشار خون بالا
مصرف پروتئین و پتاسیم کمتر برای کاهش تجمع ضایعات در خون
حفظ وزن در محدوده سالم
کنترل میزان قند خون در صورت داشتن دیابت
ترک سیگار

پیشگیری
ممکن است برای پیشگیری از اکثر شکل های گلومرولونفریت راهی وجود نداشته باشد. با این وجود در اینجا به نکاتی اشاره می کنیم که مفید است:

اگر دچار عفونت استرپی همراه با زرد زخم یا گلو درد شدید بلافاصله به دنبال درمان آن باشید.
برای پیشگیری از عفونت هایی که می توانند به بعضی از انواع گلومرولونفریت منجر شوند (مثل HIV و هپاتیت) از روش های رابطه جنسی ایمن بهره ببرید و از مصرف مواد مخدر تزریقی پرهیز کنید.
فشار خون خود را تحت کنترل در آورید تا احتمال آسیب به کلیه ها و بروز هایپرتنشن را کاهش دهد.
قند خون را تحت کنترل داشته باشید تا از نفروپاتی دیابتی پیشگیری به عمل آورید.

علائم:

علائم و نشانه های گلومرولونفریت به این بستگی دارد که عارضه شما حاد است یا مزمن و علت آن چیست. گاه از روی علائم و گاه از نتایج آزمایشات روتین پزشکی مشخص می شود که فرد مشکلی دارد.
علائم و نشانه های گلومرولونفریت به شرح زیر است:

ادرار صورتی یا نوشابه ای رنگ که حاکی از وجود گلبول های قرمز خون در ادرار است (هماچوری)
ادرار کف آلود که ناشی از دفع پروتئین در ادرار است (پروتئینوری)
فشار خون بالا (هایپرتنشن)
احتباس آب (ادم) با ایجاد تورم در صورت، دست ها، پا ها و شکم

عوارض
گلومرولونفریت می تواند به کلیه ها صدمه بزند و توانایی تصفیه خون را از آنها بگیرد. در نتیجه سطح مایع بدن به حد خطرناک می رسد و الکترولیت ها و ضایعات در بدن تجمع می کنند.
عوارض ناشی از گلومرولونفریت به شرح زیر است:

نارسایی مزمن کلیوی: کلیه به تدریج توانایی تصفیه خون را از دست می دهد. در آخرین مراحل پیشرفت، عملکرد کلیه به زیر 10 درصد ظرفیت عادی خود می رسد. در این حالت برای ادامه حیات نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه می باشد.
فشار خون بالا: آسیب به کلیه ها و تجمع ضایعات در رگ ها فشار خون را بالا می برد.
سندرم نفروتیک: در این سندرم وجود پروتئین بسیار زیاد در ادرار نشان دهنده پروتئین بسیار کم در خون است. سندرم نفروتیک می تواند همراه با کلسترول بالا و تورم (ادم) در پلک ها، قسمت تحتانی پا و شکم باشد.