اطلاعات بيماري

ایسکمی میوکارد (Myocardial ischemia)

«ایسکمی میوکارد» زمانی بروز می کند که جریان خون به قلب کاهش یابد و اکسیژن کافی به آن نرسد. کاهش جریان خون در قلب معمولا به علت انسداد کلی یا نسبی سرخرگ های قلب -عروق کرونر- به وجود می آید.
ایسکمی میوکارد یا «ایسکمی کاردیاک» به عضله قلب آسیب می زند و قدرت پمپاژ آن را کاهش می دهد. انسداد شدید و ناگهانی عروق کرونر منجر به حمله قلبی می شود. همچنین ایسکمی میوکارد، ضربان طبیعی قلب را بر هم می زند.
درمان ایسکمی میوکارد با هدف بهبود جریان خون به قلب صورت می گیرد. برای این منظور از دارو درمانی، تکنیک باز کردن عروق یا عمل قلب باز استفاده می کنند.
انتخاب سبک زندگی سالم در درمان و پیشگیری از ایسکمی میوکارد نقش مهمی دارد.

تشخیص:

پزشک با پرسیدن سوال هایی درباره سابقه بالینی و انجام معاینه های جسمی فرایند تشخیص را آغاز می کند. پس از آن بنا به تشخیص خود، موارد زیر را تجویز می کند:

الکتروکاردیوگرام
اکوکاردیوگرام
اسکن هسته ای
آنژیوگرافی عروق کرونر
سی تی اسکن قلب
تست استرس

دلایل:

ایسکمی میوکارد وقتی بروز می کند که جریان خون در یک یا چند سرخرگ کرونر کاهش یابد. کاهش جریان خون میزان اکسیژن دریافتی قلب را کم می کند.
ایسکمی میوکارد به آرامی پیشرفت می کند زیرا رگ ها به تدریج مسدود می شوند. البته ممکن است با گرفتگی ناگهانی رگ، ایسکمی میوکارد هم یکباره بروز کند.
شرایطی که باعث ایسکمی میوکارد می شود عبارتست از:

بیماری عروق کرونر «آترواسکلروز»: بیشتر رسوبات از کلسترول تشکیل می شوند و روی جداره عروق می نشینند و جریان خون را با اختلال مواجه می کنند به این عارضه آترواسکلروز می گویند. آترواسکلروز شایع ترین علت ایسکمی میوکارد است.
لخته خون: ممکن است پلاک های ناشی از آترواسکلروز بشکنند و لخته خون ایجاد کنند. این لخته ها با انسداد عروق، موجب بروز شدید و ناگهانی ایسکمی میوکارد می شوند و در پی آن حمله قلبی رخ می دهد. ممکن است به ندرت لخته خون، وارد عروق کرونر هم بشود.
اسپاسم عروق کرونر: تنگی موقت عضله های جداره سرخرگ مانع جریان خون به سمت بخشی از قلب می شود یا آن را کاهش می دهد. به این عارضه اسپاسم عروق کرونر می گویند که البته علت شایعی برای ایسکمی میوکارد محسوب نمی شود.

درد های قفسه سینه ناشی از ایسکمی میوکارد به دلایل زیر تحریک می شوند:

فعالیت شدید جسمی
استرس روحی
سرمای هوا
مصرف کوکایین

عوامل خطر ساز

عواملی که خطر ایسکمی میوکارد را افزایش می دهند به شرح زیرند:

تنباکو: سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار به جداره های داخلی عروق آسیب می زند. بنا بر این رسوب های کلسترول و مواد دیگر در رگ ها تجمع پیدا می کنند و جریان خون را درعروق کرونر کند می کنند. همچنین سیگار کشیدن خطر تشکیل لخته خون را در عروق کرونر افزایش می دهد.
دیابت: دیابت های نوع 1 و 2 با ایسکمی میوکارد، حمله قلبی و دیگر مشکلات قلبی در ارتباطند.
فشار خون بالا: فشار خون بالا به مرور زمان روند آترواسکلروز را تند می کند و به عروق کرونر آسیب می زند.
کلسترول بالا: کلسترول سهم عمده ای در تشکیل رسوبات تنگ کننده عروق کرونر دارد. کلسترول بد خون –LDL- در نتیجه رژیم غذایی پر از چربی اشباع یا به صورت ارثی بالا می رود.
تری گلیسیرید بالا: تری گلیسیرید نوع دیگری از چربی خون است که موجب بروز آترواسکلروز می شود.
چاقی: چاقی با دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا مرتبط است.
دور کمر بالا: اندازه دور کمر بیش از 89 سانتی متر در زنان و بیش از 102 سانتی متر در مردان خطر فشار خون و بیماری قلبی را افزایش می دهد.
بی تحرکی: زندگی بی تحرک موجب ابتلا به چاقی، کلسترول و تری گلیسیرید بالا می شود. افرادی که ورزش های منظم هوازی انجام می دهند، قلب و عروق سالم تری دارند و خطر ایسکمی میوکارد و حمله قلبی در آن ها کمتر است. همچنین ورزش موجب کاهش فشار خون هم می شود.

مراقبت:

درمان ایسکمی میوکارد با هدف بهبود جریان خون در عضله قلب صورت می گیرد. با توجه به شدت ایسکمی میوکارد درمان ها به صورت دارو درمانی، جراحی یا هر دو ارایه می شوند.

دارو

دارو های درمان ایسکمی میوکارد:

آسپرین: مصرف روزانه آسپرین یا دیگر رقیق کننده های خون خطر تشکیل لخته خون را کاهش می دهد و از انسداد عروق کرونر جلوگیری می کند. مصرف آسپرین باید با مشورت پزشک انجام شود؛ زیرا در صورتی که از رقیق کننده های دیگر استفاده کنید یا مبتلا به اختلال خونریزی باشید، این دارو مناسب شما نیست.
نیترات ها: این دارو ها به طور موقت عروق را باز می کنند و جریان خون را به سمت قلب و از قلب به سایر نقاط افزایش می دهند. بهبود جریان خون به این معنی است که قلب نیازی به سخت کار کردن ندارد.
مسدود کننده های بتا: این دارو ها به شل شدن عضله قلب، کند شدن ضربان و کاهش فشار خون کمک می کنند. بنا بر این خون می تواند به راحتی به سمت قلب جریان پیدا کند.
مسدود کننده های کانال کلسیم: این دارو ها عروق خونی را شل و گشاد می کنند و جریان خون را به سمت قلب افزیش می دهند. مسدود کننده های کانال کلسیم نبض را کند می کنند و بار روی قلب را کاهش می دهند.
دارو های کاهش کلسترول: این دارو ها ماده اصلی تشکیل رسوب در عروق کرونر را کاهش می دهند.
بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین - ACE: این دارو به شل شدن رگ های خونی و کم شدن فشار خون کمک می کند. به مبتلایان به ایسکمی میوکارد که دچار دیابت و فشار خون بالا هم هستند، دارو های بازدارنده‌ آنزیم مبدل آنژیوتانسین را تجویز می شود.
رانولازین: این دارو عروق کرونر را شل می کند و آنژین را تخفیف می دهد. رانولازین را با دارو های دیگری مانند مسدود کننده های کانال کلسیم، مسدود کننده های بتا یا نیترات ها تجویز می کنند.

تکنیک های بهبود جریان خون

گاهی وقت ها می بایست برای بهبود جریان خون از درمان های تهاجمی تر استفاده کرد. روش های درمانی زیر می توانند به بیماران کمک کنند:

استنت گذاری و آنژیوپلاستی: یک شلنگ نازک و بلند در بخش باریک سرخرگ فرو می رود و یک سیم به همراه بالونی کوچک وارد رگ تنگ شده می شود تا با باد شدن، رگ را باز کند. پس از آن استنت را برای باز نگه داشتن رگ، درون آن جای می دهند.
عمل بای پس عروق کرونر: جراح رگی از ناحیه دیگر بدن را برمی دارد و به عروق کرونر پیوند می دهد تا خون، ناحیه مسدود یا تنگ شده را میان بر بزند. این عمل جراحی باز تنها برای افرادی به کار می رود که چندین سرخرگ تنگ شده دارند.
کانترپالسیشن خارجی تقویت شده: این درمان غیر تهاجمی سرپایی را می توان در صورت ناکارامدی بقیه درمان ها تجویز کرد. ابزار بادکنکی که دور پا بسته می شود به آرامی باد می شود، سپس باد آن تخلیه می شود تا فشار وارد شده روی رگ ها جریان خون را بهبود دهد.

سبک زندگی و مراقبت در خانه

سیگار را ترک کنید و خود را از دود سیگار دیگران دور نگه دارید
بیماری های زمینه ای را کنترل کنید: بیماری هایی مانند دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا خطر ایسکمی میوکارد را بالا می برد.
رژیم غذایی سالم داشته باشید: چربی های اشباع را کاهش دهید و غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیجات زیادی مصرف کنید. میزان کلسترول خود را بدانید و آن را به میزان توصیه شده پزشک برسانید.
ورزش کنید: از پزشک بپرسید برای بهبود گردش خون در بدن چه ورزش هایی برای شما بی خطر است.
وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید
با روش های کنترل استرس مثل ریلکسیشن و تنفس عمیق آشنا شوید
به یاد داشته باشید برخی از عوامل ایسکمی میوکارد مثل دیابت، فشار خون و کلسترول در مراحل اولیه علامت خاصی ندارند. بنا بر این بهتر است به طور منظم چکاپ کنید تا با تشخیص زود هنگام، زندگی سالم تری داشته باشید.

پیشگیری

تغییرات سبک زندگی که به درمان ایسکمی میوکارد کمک می کند، در پیشگیری از آن هم موثر است. داشتن سبک زندگی سالم به حفظ قدرت، انعطاف و نرمی عروق کمک می کند و بیشترین جریان خون را به دست می دهد.

علائم:

بعضی از مبتلایان به ایسکمی هیچ علامت یا نشانه ای مشاهده نمی کنند، به این حالت ایسکمی خاموش می گویند.
اما در صورت بروز علامت ها، شایع ترین آن ها درد و فشار روی قفسه سینه، خصوصا در سمت چپ بدن -آنژین پکتوریس- است . علایم و نشانه های دیگر در زیر آمده است، این نشانه ها بیشتر در زنان، سالمندان و مبتلایان به دیابت دیده می شود:

درد فک و گردن
درد کتف و بازو
ضربان قلب تند
تنگی نفس در زمان فعالیت فیزیکی
تهوع و استفراغ
تعریق
خستگی

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد قفسه سینه شدید یا طولانی شد، با اورژانس تماس بگیرید.

عوارض ایسکمی میوکارد

ایسکمی میوکارد به عارضه های شدیدی منجر می شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حمله قلبی: اگر یکی از عروق کرونر کاملا مسدود شود، کمبود خون و اکسیژن منجر به حمله قلبی می شود و بخشی از عضله قلب را از کار می اندازد. ممکن است این عارضه شدید و گاهی کشنده باشد.
ضربان نامنظم قلب یا آریتمی: ضربان نامنظم قلب موجب تضعیف قلب می شود و زندگی فرد را تهدید می کند.
نارسایی قلبی: ایسکمی میوکارد به عضله قلب صدمه وارد می کند و قابلیت پمپاژ کارامد خون را به سایر نقاط بدن کاهش می دهد. به مرور زمان این آسیب به نارسایی قلبی منجر می شود.