اطلاعات بيماري

عوامل خطر ساز

• عوامل خطر ساز در سبک زندگی
• چاقی یا اضافه وزن
• بی تحرکی
• مصرف الکل
• مصرف مواد مخدری مانند کوکایین و متامفتامین ها

عوامل خطر ساز پزشکی

• فشار خون بالا – وقتی فشار خون به 12/8 می رسد خطر سکته مغزی آغاز می شود. پزشک به شما خواهد گفت فشار خون مطلوب سن شما چیست. اگر مبتلا به بیماری هایی مانند دیابت باشید این مقدار تغییر می کند.
• سیگار کشیدن یا قرار گیری در معرض دود سیگار
• کلسترول بالا
• دیابت
• آپنه انسدادی خواب – یک نوع اختلال خواب که در آن سطح اکسیژن خون در شب به طور مکرر افت می کند.
• بیماری های قلبی عروقی مانند نارسایی قلبی، نقص های قلبی، عفونت قلب یا نامنظمی ضربان قلب

سکته ایسکمیک

• درمان اورژانس با دارو: می بایست ظرف سه ساعت دارو های لخته شکن را تزریق کرد؛ فراموش نکنید هرچه زودتر بهتر. درمان سریع نه تنها احتمال نجات را بالا می برد بلکه عوارض بعدی را هم کاهش می دهد.
• آسپرین: آسپرین یک دارو برای درمان سریع است که در اورژانس به فرد داده می شود و احتمال سکته بعدی را کم می کند. آسپرین از تشکیل لخته خون پیشگیری می کند.
• تزریق وریدی فعال کننده بافتی پلاسمینوژن: برخی افراد به تزریق فعال کننده بافتی پلاسمینوژن –با نام دیگر آلتپلاز- پاسخ مثبت می دهند. این ماده معمولا در بازو تزریق می شود. این دارو را می بایست تا 4.5 ساعت پس از آغاز نشانه های سکته مغزی تزریق کرد.
• فعال کننده بافتی پلاسمینوژن با حل کردن لخته خون جریان خون را بهبود می دهد و به مبتلایان به سکته مغزی کمک می کند بهتر بهبود پیدا کنند. پزشک خطر هایی مانند احتمال خونریزی مغزی را بررسی می کند تا مطمئن شود این روش برای شما مناسب است.
• دارو هایی که مستقیم به مغز فرستاده می شوند: پزشک لوله باریک و بلندی – به نام کاتتر- را از طریق رگ کشاله ران وارد می کنند و به مغز می رسانند تا فعال کننده بافتی پلاسمینوژن را به طور مستقیم به ناحیه درگیر سکته انتقال دهد. مهلت دریافت دارو در این روش تا حدودی بیشتر از تزریق فعال کننده بافتی پلاسمینوژن اما این روش هم دارای محدودیت زمانی است.
• تخلیه لخته به صورت مکانیکی: پزشکان با استفاده از کاتتر دستگاه کوچکی را داخل مغز می کنند تا با حرکت دادن آن لخته ها را به طور فیزیکی بشکنند یا آن ها را بگیرند و خارج کنند.

روش های دیگر

• اندآرترکتومی کاروتید: در اندآرترکتومی کاروتید جراح پلاک ها را از عروق اطراف گردن که به مغز می رسند –رگ های کاروتید- خارج می کند. در این روش جراح برشی روی جلوی گردن می دهد تا رگ کاروتید را باز کند و رسوب ها را خارج کند و انسداد رگ را از بین ببرد.
• اندآرترکتومی کاروتید در افرادی که دچار بیماری قلبی یا بیماری های دیگر هستند با خطر هایی همراه است.
• استنت گذاری و آنژیوپلاستی: در آنژیوپلاستی جراح از طریق یکی از عروق کشاله ران به شریان کاروتید دسترسی پیدا می کند و به آرامی و بدون هیچ خطری در این شریان حرکت می کند. برای باز کردن عروق تنگ شده از بالون استفاده می شود، بعد از آن با قرار دادن استنت رگ را باز نگه می دارند.

سکته هموراژیک

• درمان های اورژانسی: اگر برای پیشگیری از تشکیل لخته وارفارین یا دارو های ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل مصرف می کنید، احتمالا می بایست برای جلوگیری از تاثیر رقیق کننده های خون از دارو یا محصولات خونی استفاده کنید. همچنین ممکن است از دارو های کاهش فشار مغز، کاهش فشار خون، پیشگیری از وازواسپاسم یا تشنج -سیژر- استفاده کنید.
• وقتی خونریزی مغز متوقف شود، معمولا همراه با فرایند جذب خون به وسیله بدن، مراقبت های حمایتی هم انجام می شود. روند بهبود مغز شبیه زمانی است که یک کبودی بد از بین می رود. اگر محدوده خونریزی بزرگ باشد پزشک برای تخلیه خون و کاهش فشار روی مغز عمل جراحی انجام می دهد.
• ترمیم رگ های خونی با جراحی: با عمل جراحی می توان ناهنجاری رگ های خونی –آنوریسم- ناشی از سکته هموراژیک را بهبود داد. پس از سکته، آنوریسم، بدشکلی رگ ها یا بد شکلی های دیگر که در اثر سکته هموراژیک ایجاد می شوند، یکی از روش های زیر به کار گرفته می شود:
• کلیپینگ: گیره ای زیر آنوریسم قرار می گیرد و جریان خون آن را قطع می کند. با این گیره می توان از ترکیدن آنوریسم یا خونریزی دوباره آن جلوگیری کرد.
• کویلینگ درون رگی (آمبولیزاسیون): کاتتری در رگ کشاله ران فرو می رود و با دوربین اشعه ایکس به سمت مغز هدایت می شود. جراح فنر های قابل جدا شدنی را در آنوریسم جاسازی می کند که از جریان خون به آنوریسم و تشکیل لخته جلوگیری می کنند.
• تخلیه AVM با جراحی: اگر AVM در محل قابل دسترس باشد جراح آن را خارج می کند تا خطر پارگی رگ وسکته هموراژیک را کم کند. البته اگر تخلیه آن عملکرد مغز را کاهش دهد، بسیار بزرگ باشد یا داخل مغز قرار گرفته باشد نمی توان آن را خارج کرد.
• جراحی بای پس درون کرانیال: در شرایط استثنایی می توان برای بهبود گردش خون یا کاهش ضایعات عروقی، مثل آنوریسم، از این روش استفاده کرد.
• درمان رادیوسرجری استریوتاکتیک: این روش با بهره گیری از تابش های زیاد با تمرکز بالا یکی از کم تهاجم ترین روش ها برای ترمیم بدشکلی عروق است.

بهبود سکته مغزی و بازتوانی

پیشگیری

• کنترل فشار خون بالا –هایپرتنشن
• کاهش کلسترول و چربی اشباع در رژیم غذایی
• ترک سیگار
• کنترل کردن دیابت
• حفظ وزن سالم
• داشتن رژیم غذایی پر از میوه و سبزی
• ورزش منظم
• درمان آپنه خواب
• پرهیز از مصرف مواد مخدر

پیشگیری دارویی

• دارو های ضد پلاکت: پلاکت ها سلول هایی در خون هستند که باعث لخته سازی می شوند. دارو های ضد پلاکت، چسبندگی این سلول ها را کم می کنند و احتمال تشکیل لخته خون را پایین می آورند. متداول ترین داروی ضد پلاکت آسپرین است.

• دارو های ضد انعقاد: این دارو ها که محتوی هپارین و وارفارین هستند احتمال تشکیل لخته خون را کم می کنند. سرعت عملکرد هپارین بالاست و بیشتر در درمان های کوتاه مدت بیمارستانی کاربرد دارد. وارفارین سرعت عملکرد پایین تری دارد و برای درمان های بلند مدت تر مصرف می شود.
• وارفارین یک رقیق کننده قوی است بنا بر این می بایست طبق دستور پزشک مصرف شود و مراقب عوارض جانبی آن بود. در برخی از اختلال های انعقادی، ناهنجاری های عروقی، ناهنجاری ضربان قلب و دیگر بیماری های قلبی ممکن است پزشک این دارو ها را تجویز کند. اگر حمله ایسکمیک گذرا یا سکته مغزی به علت ناهنجاری ضربان قلب بروز کنند، پزشک رقیق کننده های جدیدتری توصیه می کند.

• اشکال در تکلم و فهم: ممکن است فرد دچار گیجی شود، کلمات را با لکنت ادا کند یا در فهم حرف ها دچار مشکل شود.
• فلج یا بی حسی صورت، دست یا پا: ممکن است دچار بی حسی ناگهانی، ضعف یا فلج عضلات صورت، دست یا پا شود. معمولا این اتفاق در یک طرف بدن می افتد. سعی کنید هر دو دست را همزمان تا بالای سر ببرید. اگر یک دست افتاد احتمالا سکته کرده اید. به همین طریق ممکن است به هنگام لبخند زدن یک طرف دهان دچار افتادگی شود.
• اشکال بینایی در یک یا هر دو چشم: ممکن است به طور ناگهانی متوجه تاری یا سیاهی دید در یک یا هر دو چشم و یا حتی دو بینی شوید.
• سردرد: سردرد ناگهانی و شدید که با استفراغ، سرگیجه یا کاهش سطح هوشیاری همراه است، می تواند نشانه ای از سکته مغزی باشد.
• اشکال در راه رفتن: تلو تلو خوردن یا سرگیجه ناگهانی، نبود تعادل یا هماهنگی هم نشانه سکته مغزی است.

زمان مراجعه به پزشک

• صورت: از شخص بخواهید لبخند بزند و در این حالت نگاه کنید که آیا یک طرف صورت دچار افتادگی می شود یا خیر.
• دست: از شخص بخواهید هر دو دست خود را از قسمت بازو بالا بیاورد و نگاه کنید که آیا یکی از آن ها می افتد یا اصلا نمی تواند یک دست خود را بالا بیاورد.
• تکلم: از او بخواهید یک عبارت ساده را تکرار کند و دقت کنید که آیا دچار لکنت یا اشکال در تکلم هست.
• وقت: اگر هرکدام از این علایم را مشاهده کردید بدون اتلاف وقت با اورژانس تماس بگیرید. در این شرایط حتی دقیقه ها اهمیت دارند منتظر نشوید تا ببینید آیا نشانه ها از بین می روند یا خیر. هرچه بیشتر از سکته مغزی بگذرد و درمانی انجام نشود احتمال صدمه و فلج بیشتر است. تا زمانی که اورژانس برسد مراقب فرد مشکوک به سکته مغزی باشید.

عوارض

• فلج یا حرکت نکردن ماهیچه ها
• بلع یا تکلم مشکل
• از دست دادن حافظه یا اشکال در تفکر
• اشکال در کنترل احساسات
• درد
• تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود