سنگ غدد بزاقی (Salivary glands stone)
سنگ های غده بزاقی یا سنگ مجرای بزاقی ساختار های کلسیمی هستند که ممکن است درون غده بزاقی یا مجرای بزاقی تشکیل شوند و جریان بزاق به دهان را مسدود می کنند. بیشتر سنگ های بزاقی در غدد زیر فکی تشکیل می شوند که در کف دهان قرار دارد. این سنگ ها با شیوع کمتر ممکن است غدد بزاقی بنا گوشی یا پاروتید یا غدد زیر زبانی را گرفتار کنند. بسیاری از افراد دچار این عارضه سنگ های متعددی دارند.
دلایل:
سنگ های بزاقی هنگامی تشکیل می شوند که مواد شیمیایی در اغلب موارد کلسیم درون بزاق در غده یا مجرا تجمع پیدا می کنند. علت دقیق این عارضه معلوم نیست اما عواملی که باعث تولید کمتر بزاق یا غلیظ شدن بزاق می شوند ممکن است زمینه ساز ایجاد سنگ بزاقی باشند. این عوامل شامل کم آبی بدن، تغذیه نامناسب، مصرف برخی داروها از جمله برخی داروهای آنتی هیستامین، برخی داروهای ضدفشار خون، برخی داروهای روانپزشکی و داروهای کنترل مثانه -ضد بی اختیاری ادرار- می شوند. وارد آمدن ضربه به غدد بزاقی هم ممکن است خطر سنگ های بزاقی را افزایش دهد.
مراقبت:
اگر سنگی در معاینه یا تصویربرداری کشف شود، هدف درمان خارج کردن آن است. در سنگ های کوچک تحریک کردن جریان بزاق با آبلیمو یا آبنبات های ترش ممکن است باعث شود سنگ به طور خود به خودی از مجرای بزاقی خارج شود. همچنین در موارد سنگ های کوچک پزشک یا دندا نپزشک با ماساژ و فشار دادن سنگ را از مجرا خارج می کند. سنگ های بزر گتر را که خارج کردنشان سخت است معمولا با برش های جراحی کوچک بیرون می آورند.
امروزه پزشکان به طور فزاینده ای از یک تکنیک کمتر تهاجمی به نام «سیالندوسکوپی » برای خارج کردن سنگ های بزاقی استفاده می کنند. در سیالندوسکوپی یک دوربین بسیار ریز دارای چراغ درون سیستم مجاری بزاقی فرستاده می شود و جای سنگ را پیدا می کند. بعد جراح با استفاده از ابزارهای ریز مخصوص می تواند سنگ را خارج و انسداد را برطرف کند. این عمل با بیهوشی موضعی یا بیهوشی عمومی سبک انجام می شود که به بیمار امکان می دهد در همان روز به خانه بازگردد.
در افرادی که به طور مکرر دچار سنگ های بزاقی می شوند یا دچار آسیب غیرقابل بازگشت غده بزاقی شده اند، ممکن است جراحی برای برداشتن غده بزاقی لازم باشد. در صورتی که سنگ بزاقی باعث عفونت شده باشد، آنتی بیوتیک هم برای بیمار تجویز می شود.
امروزه پزشکان به طور فزاینده ای از یک تکنیک کمتر تهاجمی به نام «سیالندوسکوپی » برای خارج کردن سنگ های بزاقی استفاده می کنند. در سیالندوسکوپی یک دوربین بسیار ریز دارای چراغ درون سیستم مجاری بزاقی فرستاده می شود و جای سنگ را پیدا می کند. بعد جراح با استفاده از ابزارهای ریز مخصوص می تواند سنگ را خارج و انسداد را برطرف کند. این عمل با بیهوشی موضعی یا بیهوشی عمومی سبک انجام می شود که به بیمار امکان می دهد در همان روز به خانه بازگردد.
در افرادی که به طور مکرر دچار سنگ های بزاقی می شوند یا دچار آسیب غیرقابل بازگشت غده بزاقی شده اند، ممکن است جراحی برای برداشتن غده بزاقی لازم باشد. در صورتی که سنگ بزاقی باعث عفونت شده باشد، آنتی بیوتیک هم برای بیمار تجویز می شود.
علائم:
این سنگ ها ممکن است در حال تشکیل شدن هیچ علامتی ایجاد نکنند، اما اگر به اندازه ای برسند که مجرای بزاقی را مسدود کنند، باعث درد و تورم می شوند که ممکن است به تدریج بدتر شود و درنهایت به التهاب و عفونت غده بینجامد. اگر علایمی مبنی بر وجود سنگ بزاقی داشته باشید، پزشکتان ابتدا شما را معاینه خواهد کرد و بعد ممکن است تصویربرداری با رادیوگرافی، سی تی اسکن یا سونوگرافی را تجویز کند.