سندرم تورت (Tourette syndrome)

«سندرم تورت» یا تورِه اختلالی است که در آن فرد حرکات تکراری یا صداهای ناخواسته –تیک- از خود تولید می کند. این تیک ها به راحتی قابل کنترل نیستند. به عنوان مثال، چشمک زدن های مکرر، شانه بالا انداختن، تولید صداهای غیر عادی یا بر زبان آوردن کلمات اهانت آمیز می تواند مصداق تیک تورت باشد.
تیک ها معمولا بین 2 تا 15 سالگی بروز می کنند و به طور متوسط در حدود سن 6 سالگی آغاز می شوند. مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان در معرض سندرم تورت هستند.
اگرچه سندرم تورت درمان قطعی ندارد، اما روش های درمانی کمک کننده ای در این زمینه وجود دارند. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تورت نیازی به درمان ندارند، زیرا علایمشان مشکل ساز نیست. اغلب اوقات پس از سال های نوجوانی تیک ها کم می شوند یا تحت کنترل در می آیند.

تشخیص:

هیچ آزمایش خاصی وجود ندارد که بتواند سندرم تورت را تشخیص دهد. تشخیص بر اساس سابقه علایم و نشانه های فرد انجام می شود.

معیارهای تشخیص سندرم تورت عبارتند از:
  • هر دو تیک حرکتی و صوتی وجود دارند، اگر چه نه لزوما به طور همزمان
  • به مدت یک سال تیک ها چندین بار در روز، تقریبا هر روز یا متناوبا، بروز می کنند
  • قبل از 18 سالگی شروع می شوند
  • ناشی از دارو، ماده ای خاص یا عارضه ای بالینی نیستند
  • باید در طول زمان موقعیت، وعده های تکرار، نوع، پیچیدگی یا شدت تیک ها تغییر کند
ممکن است پزشک به علت شباهت علایم به بیماری های دیگر از تشخیص سندرم تورت غافل شود. به عنوان مثال چشمک زدن نشانه مشکلات بینایی هم هست و یا بالا کشیدن بینی می تواند به علت آلرژی هم باشد.
هر دو تیک حرکتی و صوتی می توانند ناشی از عارضه هایی غیر از سندرم تورت باشند. برای رد کردن علل دیگر، پزشک روش های تشخیصی زیر را توصیه می کند:
  • آزمایش خون
  • عکسبرداری مانند MRI

دلایل:

علت دقیق سندرم تورت مشخص نیست. این بیماری یک اختلال پیچیده است که احتمالا ناشی از گروهی از عوامل ارثی –ژنتیکی- و محیطی است. ممکن است مواد شیمیایی مغز که پالس های عصبی را انتقال می دهند -انتقال دهنده های عصبی- از جمله دوپامین و سروتونین، در این زمینه نقش داشته باشند.
 

عوامل خطر

عوامل خطر سندرم توروت عبارتند از:
  • سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی سندرم تورت یا سایر اختلالات تیکی، خطر سندرم تورت را افزایش می دهد.
  • جنسیت: مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان در معرض سندرم توروت هستند.

مراقبت:

هیچ معالجه قطعی برای سندرم تورت وجود ندارد. روش های درمانی با هدف کنترل تیک هایی است که در فعالیت ها و عملکردهای روزمره اختلال ایجاد می کنند. اگر تیک ها شدید نباشند، نیازی به درمان نیست.

داروها
داروهایی که برای کمک به کنترل تیک یا کاهش علایم مرتبط با آن تجویز می شوند عبارتند از:
  • داروهایی که دوپامین را مسدود می کنند یا کاهش می دهند: فلوفنازین، هالوپریدول، ریسپریدون، پیموزاید و تترابنازین
  • تزریق بوتولینوم –بوتاکس
  • داروهای ADHD: محرک هایی نظیر متیل فنیدات  و داروهای حاوی دکستروآمفتامین
  • مهارکننده های مرکزی آدرنرژیک: داروهایی نظیر گوانفاسین و کلونیدین که به طور معمول برای فشار خون بالا تجویز می شوند.
  • داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین
  • داروهای ضد تشنج:  مطالعات اخیر نشان می دهد که برخی از افراد مبتلا به سندرم تورت به توپیرامات پاسخ می دهند.
 
تراپی ها
  • رفتار درمانی
  • روان درمانی
  • تحریک عمیق مغزی-DBS
 
پشتیبانی و حمایت
ممکن است در اثر سندرم تورت اعتماد به نفس فرد پایین بیاید یا از تیک هایش خجالت بکشد و برای شرکت در فعالیت های اجتماعی دچار تردید شود. چنین فردی در معرض خطر افسردگی و سوء مصرف مواد قرار دارد.

برای مقابله با سندرم تورت:
  • به یاد داشته باشید که این تیک ها معمولا در ابتدای نوجوانی به اوج خود می رسند و با افزایش سن بهبود می یابند.
  • برای کسب اطلاعات، راهنمایی و دریافت پشتیبانی، به دیگر مبتلایان به سندرم تورت بپیوندید.
 
کودکان مبتلا به سندرم تورت
مدرسه برای کودکان مبتلا به سندرم تورت فضایی پر از چالش است.
  • مدافع فرزندتان باشید: به معلمان، رانندگان اتوبوس مدرسه و کسانی که با کودک شما به طور مرتب در تعاملند، آموزش دهید.
  • عزت نفس فرزندتان را پرورش دهید: از علایق شخصی و روابط دوستی فرزندتان حمایت کنید. هر دو این عوامل می توانند به ایجاد اعتماد به نفس کمک کنند.
  • یک گروه پشتیبانی پیدا کنید: برای مقابله با سندرم تورت به دنبال یک گروه حمایت محلی باشید. اگر گروهی پیدا نکردید خودتان یک گروه ایجاد کنید.

علائم:

تیک -حرکات یا صداهای ناگهانی، مختصر و متناوب - نشانه شاخص سندرم تورت است. تیک ها از خفیف تا شدید متغیرند. تیک های شدید به طور قابل توجهی با عملکرد و ارتباطات روزانه و همچنین کیفیت زندگی تداخل خواهند داشت.

تیک ها در گروه های زیر طبقه بندی می شوند:
  • تیک ساده: این تیک های ناگهانی، کوتاه و تکراری گروه محدودی از عضلات را درگیر می کنند.
  • تیک های پیچیده: این الگوهای حرکتی متمایز و هماهنگ چندین گروه عضلانی را درگیر می کنند.

همچنین تیک ها شامل تیک های حرکتی و تیک های صوتی می شوند. تیک های حرکتی معمولا قبل از تیک های صوتی شروع می شوند. افراد مختلف طیف وسیعی از تیک ها را تجربه می کنند.

تیک های حرکتی در سندرم تورت
تیک های ساده تیک های پیچیده
چشمک زدن لمس یا بوییدن اشیاء
تکان دادن سر تکرار حرکات دیگر
شانه بالا انداختن راه رفتن با یک الگوی خاص
حرکات سریع چشم حرکات ناخوشایند صورت
جمع کردن بینی خم کردن یا پیچاندن بینی
حرکات دهان جنبش بیش از حد دهان
 
 
تیک های صوتی در سندرم تورت
تیک های ساده تیک های پیچیده
نالیدن تکرار کلمات یا عبارات خود
سرفه تکرار کلمات یا عبارات دیگران
صاف کردن صدا استفاده از واژه های زشت و رکیک
تولید صدایی مانند پارس سگ  
 
 
علاوه بر این، تیک ها می توانند دارای شرایط زیر باشند:
  • متفاوت در نوع، تناوب تکرار و شدت
  • وخامت تیک ها در زمان های بیماری، اضطراب، خستگی و یا هیجان زدگی
  • بروز تیک ها در طول خواب
  • تغییر کردن تیک ها در طول زمان
  • بدتر بودن تیک ها در اوایل سال های نوجوانی و بهبودی آنها در طول گذار به بزرگسالی
قبل از شروع تیک های حرکتی یا صوتی احتمالا فرد دچار ناراحتی های جسمی می شود–نیروی پیش آگهی دهنده-  و احساسات ناخوشایندی مانند خارش، مورمور یا تنش را تجربه خواهد کرد. این علایم می گویند تیک می خواهد آغاز شود. برخی از مبتلایان به سندرم تورت می توانند با تلاش بسیار، علایم را به طور موقت متوقف کنند و یا عقب نگه دارند.
 

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم

اگر می بینید فرزندتان حرکات و صداهای ناخواسته در می آورد با پزشک اطفال مشورت کنید.
همه تیک ها نشان دهنده ی سندرم تورت نیستند. بسیاری از  تیک ها بعد از چند هفته یا چند ماه از بین می روند؛ اما هر وقت یک کودک رفتاری غیرعادی نشان دهد، شناسایی علت و تشخیص مشکلات جدی سلامت او از جمله ضرورت ها است.

عوارض جانبی

مبتلایان به سندرم تورت اغلب زندگی سالم و فعالی دارند. با این حال، این بیماری شامل چالش های رفتاری و اجتماعی است که می تواند به تصویر ذهنی فرد از خود آسیب برساند.

عارضه هایی که در ارتباط با سندرم تورت وجود دارد عبارتند از: