اطلاعات بيماري

پزشک ابتدا بیماری هایی که علایمشان به شما شباهت دارد مانند آنفولانزا یا ذات الریه را بررسی می کند و احتمالات را در صورتی که با علایم شما تطبیق نداشت رد می کند. احتمال دارد او آزمایش سریعی برای تشخیص آنفولانزا تجویز کند. اگر جواب آزمایش ها منفی باشند، تست های دیگری ترتیب داده می شود تا احتمال ابتلا به سیاه زخم در شما بررسی شود، از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آزمایش پوست
• آزمایش خون
• اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن
• آزمایش مدفوع
• مایع مغزی نخاعی - پونکسیون کمری

اسپورهای سیاه زخم توسط باکتری های سیاه زخم ایجاد می شوند که در اکثر نقاط جهان به طور طبیعی در خاک به وجود می آیند. این اسپورها سال ها غیر فعال می مانند تا راه خود را به سمت میزبان باز کنند. میزبان های متداول سیاه زخم عبارتند از حیوانات وحشی و اهلی مانند گوسفند، گاو، اسب و بز.

سیاه زخم هنوز در کشورهای در حال توسعه، مانند ایران، عراق، ترکیه، پاکستان و کشورهای جنوب صحرای آفریقا شایع است.

بیشتر موارد ابتلای انسانی به علت حضور در کنار حیوانات آلوده یا مصرف گوشت و پوست آنها رخ می دهد. در ایالات متحده، تعداد کمی از افراد در اثر ساختن سازهای کوبه ای سنتی افریقایی با پوست حیوان آلوده، دچار سیاه زخم شده اند.

یکی از معدود موارد شناخته شده انتقال در ایالات متحده در سال 2001، دریافت نامه های حاوی اسپورهای باکتری به 22 نفر بوده است. پنج نفر از کسانی که آلوده شده بودند، مردند.

به تازگی، مصرف کنندگان هرویین در اروپا از طریق تزریق مواد مخدر مبتلا شده اند. هشتاد نفر از طریق سیاه زخم تزریقی جان خود را از دست دادند. احتمالا هرویین فروخته شده در اروپا از مناطقی می آید که سیاه زخم در آنها شایع است.

عوامل خطرساز

برای ابتلا به سیاه زخم، فرد باید در تماس مستقیم با اسپور این بیماری قرار بگیرد. در موارد زیر احتمال ابتلا به بیماری بیشتر است:

• در ارتش فعالیت می کنید و در منطقه ای مستقر شده اید که احتمال ابتلا به سیاه زخم در آن بالاست.
• با سیاه زخم در محیط آزمایشگاه کار می کنید.
• با پوست، خز و پشم حیواناتی سر و کار دارید که از مناطق پرخطر سیاه زخم می آیند.
• در دامپزشکی کار می کنید، به ویژه اگر با چارپایان سر و کار داشته باشید.
• با حیوانات وحشی –چارپایان مخصوص شکار مثل آهو- سر و کار دارید.
• از مواد مخدر تزریقی استفاده می کنید.

عوارض جانبی سیاه زخم

جدی ترین عارضه سیاه زخم، التهاب غشاها و مایع مغزی و نخاعی است که منجر به خونریزی شدید -مننژیت هموراژیک- و مرگ می شود.

پیشگیری از سیاه زخم

برای جلوگیری از ابتلا به عفونت در هر فردی که در معرض اسپور قرار دارد، توصیه به مصرف آنتی بیوتیک می شود. مصرف سیپروفلوکساسین، داکسی سایکلین و لووفلوکساسین توسط اداره غذا و داروی آمریکا برای پیشگیری از سیاه زخم – پس از قرارگیری در معرض بیمای- در بزرگسالان و کودکان به تایید رسیده است.

واکسن سیاه زخم- آنتراکس

نوعی واکسن سیاه زخم برای موارد انسانی در بازار وجود دارد. این واکسن حاوی باکتری های زنده نیست و منجر به عفونت نمی شود، اما عوارض جانبی ایجاد خواهد کرد، از درد در محل تزریق گرفته تا واکنش های شدید آلرژیک.

این واکسن برای عموم مردم ضروری نیست و برای پرسنل نظامی، دانشمندانی که با سیاه زخم کار می کنند و افرادی که در سایر حرفه های پرخطر هستند، اختصاص داده شده است.

دوری از حیوانات آلوده

اگر در ناحیه ای زندگی می کنید که در آن سیاه زخم شایع است و حیوانات گله به طور منظم واکسینه نمی شوند، تا حد ممکن از تماس با حیوانات و پوست آنها اجتناب کنید. همچنین از خوردن گوشتی که به درستی پخته نشده است پرهیز کنید.

حتی در کشورهای توسعه یافته هم می بایست در تماس با حیوانات مرده هشدار های لازم را رعایت کرد. اگر با پوست، پشم یا خز وارداتی سر و کار دارید جانب احتیاط را رعایت کنید.

درمان استاندارد سیاه زخم یک دوره 60 روزه مصرف آنتی بیوتیکی مانند سیپروفلوکساسین یا داکسی سایکلین را شامل می شود. اینکه آیا یک آنتی بیوتیک برای درمان شما موثر است یا ترکیبی از آنها، بستگی به این دارد که چگونه مبتلا به سیاه زخم شده باشید، سنتان چقدر باشد، سلامت عمومی تان در چه وضعیتی است و... موثر ترین درمان، درمانی است که زودتر آغاز می شود.

اگر چه بعضی موارد سیاه زخم به آنتی بیوتیک پاسخ می دهند، اما سیاه زخم استنشاقی پیشرفته ممکن است با آنتی بیوتیک درمان نشود. در مراحل پیشرفته بیماری، باکتری ها سموم بیشتری تولید می کنند و دارو ها نمی توانند آن ها را از بین ببرند.

از زمان شیوع سیاه زخم در سال 2001 در ایالات متحده، درمان های ضد توکسین هم پا به عرصه گذاشتند. در این درمان به جای اینکه باکتری که باعث بیماری می شود، را از بین ببرند، سمومی که این باکتری ها تولید می کنند را نابود می کنند. البته این داروها همچنان در مرحله آزمایشی باقی مانده اند.

برخی از موارد سیاه زخم تزریقی با حذف بافت آلوده از طریق عمل جراحی با موفقیت درمان می شوند.

ابتلا به سیاه زخم از چهار طریق ممکن است و هر کدام از این راه ها علایم و نشانه های مختلفی دارند. در بیشتر موارد، علایم طی هفت روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری ایجاد می شوند. البته در این میان ابتلا به سیاه زخم از طریق استنشاق، استثنا است. در سیاه زخم استشاقی ممکن است هفته ها طول بکشد تا علایم بروز کنند.

سیاه زخم پوستی

عفونت سیاه زخم پوستی از طریق بریدگی یا زخم روی پوست، وارد بدن می شود. این روش با اختلاف زیاد، شایع ترین روش ابتلا به بیماری است. البته خفیف ترین نوع سیاه زخم هم محسوب می شود. با به کار گیری درمان مناسب سیاه زخم پوستی به ندرت کشنده خواهد بود.

علایم و نشانه های سیاه زخم پوستی عبارتند از:

• یک برآمدگی خارش دار شبیه نیش حشره که درد آن به سرعت از بین می رود و تبدیل به زخمی با مرکز سیاه می شود.
• تورم زخم و غدد لنفاوی نزدیک محل

سیاه زخم گوارشی

این شکل سیاه زخم با خوردن گوشت حیوان آلوده که کامل نپخته است ایجاد می شود. نشانه ها و علایم سیاه زخم گوارشی عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• سردرد
• از دست دادن اشتها
• تب
• اسهال شدید خونی در مراحل بعدی بیماری
• گلودرد و بلع مشکل
• تورم گردن

سیاه زخم استنشاقی -ریوی

هنگامی که اسپورهای سیاه زخم را تنفس می کنید، دچار سیاه زخم استنشاقی خواهید شد. این روش ابتلا به بیماری از همه کشنده تر است و حتی با به کار گیری درمان هم اغلب منجر به مرگ می شود. علایم اولیه سیاه زخم استنشاقی عبارتند از:

• علایم آنفولانزا مانند گلودرد، تب خفیف، خستگی و درد عضلانی که چند ساعت یا چند روز طول می کشد.
• ناراحتی خفیف قفسه سینه
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• سرفه خونی
• بلع دردناک
•  

با پیشرفت بیماری، علایم زیر به نشانه ها اضافه می شوند:

• تب شدید
• مشکل تنفس
• شوک
• مننژیت - التهاب مغز و نخاع که گاهی مرگ آور است.

سیاه زخم تزریقی

این روش ابتلا، جدید ترین روشی است که شناسایی شده است. در این روش بیماری از طریق تزریق مواد مخدر منتقل می شود و تاکنون تنها در اروپا گزارش شده است. علایم اولیه سیاه زخم تزریقی عبارتند از:

• قرمزی در ناحیه تزریق -بدون ناحیه سیاه شدگی
• تورم زیاد
•  

با پیشرفت بیماری، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• شوک
• نارسایی چند ارگانی
• مننژیت

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از بیماری های شایع با نشانه هایی از آنفلوآنزا شروع می شوند. شانس ابتلا به گلودرد و درد عضلانی در اثر سیاه زخم بسیار کم است.

اگر فکر می کنید در معرض سیاه زخم قرار گرفته اید- مثلا اگر در محیطی زندگی می کنید که احتمال ابتلا به آن وجود دارد - بلافاصله برای ارزیابی و مراقبت به پزشک مراجعه کنید. اگر پس از حضور در کنار حیوانات و یا مصرف فراورده های حیوانی در منطقه ای که سیاه زخم شایع است، دچار این علایم و نشانه ها شدید به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید. تشخیص و درمان سریع در این بیماری از ضروریات است.