مننژیت (Meningitis)

مننژیت به معنای التهاب غشاهای احاطه کننده مغز و نخاع (مننژ) است. تورم ناشی از مننژیت باعث بروز علائمی چون سردرد، تب و سفتی گردن می شود. باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها از عوامل ایجاد کننده مننژیت به حساب می آیند. برخی موارد مننژیت بدون درمان ظرف چند هفته بهبود می یابند اما برخی نیز تهدید کننده زندگی به حساب می آیند و نیازمند درمان آنتی بیوتیکی فوری هستند.
مننژیت نیاز به توجه و مراقبت پزشکی فوری دارد. درمان زودهنگام مننژیت باکتریایی از بروز عوارض جدی، پیشگیری می کند.

دلایل:

عفونت های ویروسی شایع ترین علت مننژیت محسوب می شوند. عفونت های باکتریایی و در موارد نادری عفونت های قارچی نیز می توانند عامل باشند. به دلیل اینکه عفونت های باکتریایی می توانند زندگی فرد را تهدید کنند، تشخیص علت مننژیت ضروری است.
 

مننژیت باکتریایی

باکتری هایی که به جریان خون وارد شده و به سمت مغز و نخاع حرکت می کنند باعث مننژیت باکتریایی می گردند. اما باکتری ها می توانند مستقیم نیز به داخل مننژها وارد شوند. این حالت در عفونت گوش یا سینوس، شکستگی جمجمه و در موارد نادر در برخی جراحی ها اتفاق می افتد.
چندین سویه باکتری ممکن است باعث بروز مننژیت باکتریایی شوند، شایع ترین آنها عبارتند از:
  • استرپتوکوک پنومونیا (پنوموکوکوس)
  • نایسریا مننژیتیدیس (مننگوکوک)
  • هموفیلوس آنفولانزا (هموفیلوس)
  • لیستریا مونوسیتوژنز (لیستریا)
 

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی معمولا خفیف است و به خودی خود بهبود می یابد. ویروس هایی چون ویروس هرپس سیمپلکس، اچ.آی.وی، اوریون، ویروس وست نیل و سایر ویروس ها می توانند عامل مننژیت ویروسی باشند.
 

مننژیت مزمن

موجودات کند-رشد (مثل قارچ ها و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) با نفوذ به غشاها و مایع احاطه کننده مغز باعث بروز مننژیت مزمن می شوند. مننژیت مزمن طی دو تا چند هفته توسعه می یابد. علائم مننژیت مزمن – سردرد، تب، استفراغ و کج خلقی روحی – شبیه به علائم مننژیت حاد است.
 

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی نسبتا شیوع کمتری دارد و باعث مننژیت مزمن می گردد. علائم مننژیت باکتریایی حاد را تقلید می کند و از شخصی به شخص دیگر، مسری نیست. مننژیت کریپتوکوکال یکی از اشکال شایع قارچی بیماری است که افراد با نقص سیستم ایمنی، مثل مبتلایان به ایدز را درگیر می کند. اگر با داروهای ضد قارچ درمان صورت نگیرد، می تواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد.
 

سایر علل مننژیت

مننژیت ممکن است علل غیرعفونی داشته باشد مثل واکنش های شیمیایی، حساسیت دارویی، برخی انواع سرطان و بیماریهای التهابی مثل سارکوئیدوز.

مراقبت:

مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی حاد باید بلافاصله با آنتی بیوتیک وریدی و اخیرا با کورتیکواستروئیدها درمان کرد. این درمان به پزشک اطمینان می دهد که بیمار بهبود خواهد یافت و خطر عوارضی چون تورم مغز و تشنج، کم خواهد شد.
نوع آنتی بیوتیک مصرفی یا ترکیبی از آنتی بیوتیک ها به نوع باکتری که باعث عفونت شده، بستگی دارد. گاهی پزشک تا تشخیص علت دقیق مننژیت از آنتی بیوتیک های وسیع الطیف استفاده می کند.
پزشک ممکن است سینوس ها یا ماستوئیدهای عفونی را از عفونت تخلیه کند.
 

مننژیت ویروسی

آنتی بیوتیک ها قادر به درمان مننژیت ویروسی نیستند و بیشتر موارد مننژیت ویروسی به خودی خود پس از چند هفته خوب می شوند. درمان موارد خفیف مننژیت ویروسی معمولا شامل استراحت، مصرف زیاد مایعات و داروهای ضد درد بدون نسخه برای کاهش تب و درد می شود.
پزشک ممکن است کورتیکواستروئید برای کاهش تورم مغز و داروی ضدتشنج برای کنترل تشنج تجویز کند. اگر ویروس هرپس عامل مننژیت باشد، داروی ضدویروسی نیز جزو خط درمان می شود.

علائم:

در ابتدا مننژیت ممکن است علائم آنفولانزا را تقلید کند. علائم ممکن است طی چند ساعت یا چند روز، توسعه پیدا کند.
علائمی که در افراد بالای 2 سال مشاهده می شود به شرح زیر است:
  • تب بالای ناگهانی
  • سفتی گردن
  • سردرد شدید که متفاوت از سردردهای معمولی است
  • سردرد همراه با حالت تهوع یا استفراغ
  • گیجی یا اشکال در تمرکز
  • تشنج
  • خواب آلودگی یا اشکال در بیدار شدن
  • حساسیت به نور
  • بی اشتهایی و تشنه نشدن
  • راش پوستی (گاهی، مثلا در مننژیت منینگوکوکال)
 

علائم نوزادان

  • تب بالا
  • گریه مداوم
  • خواب آلودگی یا تحریک پذیری مفرط
  • عدم فعالیت یا کندی در فعالیت ها
  • تغذیه ضعیف
  • برآمدگی در نقطه نرم در بالای سر نوزاد (فونتانل)
  • سفتی در بدن و گردن نوزاد
آرام کردن نوزاد مبتلا به مننژیت سخت است و حتی ممکن است با نگداشتن بیشتر هم گریه کند.