افتادگی لگن - پرولاپس ارگان های لگن (Pelvic organ prolapse)
پرولاپس ارگان های لگن –افتادگی لگن- نوعی اختلال کف لگن است که در بسیاری از زنان دیده می شود. در واقع یک سوم زنان در طول زندگی خود درگیر افتادگی لگن یا بیماری مشابه آن هستند.
«کف لگن»، گروهی از عضلات هستند که به شکل گهواره در دهانه منطقه زیر لگن کشیده شده اند. معمولا این عضلات و بافت های اطراف آنها، اندام های لگنی را در جای خودشان نگه می دارند. اندام های لگنی شامل مثانه، رحم، واژن، روده کوچک و مقعد هستند.
گاهی این عضلات و بافت ها دچار مشکل می شوند. در برخی زنان اختلالات کف لگن از زمان تولد وجود دارد. در برخی دیگر با افزایش سن، پرولاپس ارگان های لگن و سایر اختلالات کف لگن، شایع تر می شود.
اختلالات کف لگن باعث می شود تعدادی از اندام های لگنی نتوانند به درستی کارشان را انجام دهند. بیماری هایی که به دلیل اختلالات کف لگن در زنان بروز می کند شامل موارد زیر است:
● پرولاپس ارگان های لگن
● بی اختیاری ادرار
● بی اختیاری مدفوع
پرولاپس به معنای افتادگی یا شل شدن ارگان هاست. پرولاپس اندام های لگنی هم یعنی یک یا تعداد بیشتری از اندام های کف لگن در جای خودشان قرار نداشته باشند و به سمت پایین حرکت کنند. در واقع حرکت آنها به داخل یا بیرون کانال واژن یا مقعد را پرولاپس اندام های لگنی می گویند. اشکال مختلف پرولاپس اندام های لگنی را به این صورت نام می برند:
● سیستوسل: پرولاپس مثانه به داخل واژن که از همه شایع تر است
● اورتروسل: پرولاپس مجرای ادرار؛ لوله ای که حامل ادرار است
● پرولاپس رحم
● پرولاپس طاق –قسمت فوقانی- واژن: پرولاپس واژن
● انتروسل: پرولاپس روده کوچک
● رکتوسل: پرولاپس مقعد
تشخیص:
معمولا افتادگی ارگان های لگن حین معاینه معمول لگن توسط پزشک تشخیص داده می شود. مثلا وقتی برای تست پاپ اسمیر به پزشک زنان مراجعه می کنید و حین این تست پزشک متوجه افتادگی اندام های لگن در شما می شود. در این زمان پزشک تست های زیر را ممکن است درخواست کند:
تصویربرداری با اشعه ایکس از دستگاه ادرار
● سی تی اسکن لگن
● سونوگرافی لگن
● ام-آر-آی لگن
دلایل:
هر عاملی که باعث افزایش فشار شکمی شود می تواند منجر به پرولاپس ارگان های لگنی شود. از علل متداول و شایع می توان موارد زیر را نام برد:
● بارداری، درد زایمان و زایمان که از شایع ترین علل هستند
● چاقی
● مشکلات تنفسی همراه با سرفه مزمن و طولانی مدت
● یبوست
● سرطان اندام های لگنی
● عمل خارج کردن رحم یا هیسترکتومی
ژنتیک نیز در افتادگی اندام های لگنی نقش دارد. بافت های همبند در برخی زنان ضعیف تر است و می تواند فاکتور خطر برای این گروه محسوب شود.
مراقبت:
درمان افتادگی اندام های لگن به شدت علایم بیمار بستگی دارد. از جمله درمان ها می توان موارد زیر را نام برد:
● درمان های رفتاری مثل ورزش های کگل که باعث تقویت عضلات کف لگن می شوند
● درمان های مکانیکی مثل داخل کردن یک قطعه پلاستیکی کوچک به نام پساری داخل واژن برای حمایت اندام های افتاده
● جراحی به منظور اصلاح بافت ها یا اندام ها یا حتی خارج کردن اندام مثل خارج کردن رحم در هیسترکتومی
چگونه از افتادگی اندام های لگن پیشگیری کنیم؟
بسیاری از عوامل خطر افتادگی اندام های لگن خارج از کنترل شما هستند. از جمله:
● سابقه خانوادگی
● بالا رفتن سن
● زایمان طبیعی سخت
● سابقه هیسترکتومی
اما شما می توانید احتمال بروز این مشکل را کمتر کنید. توصیه های زیر به شما کمک زیادی خواهد کرد:
● ورزش های کگل را هر روز انجام دهید تا قدرت عضلات ناحیه لگن در شما حفظ شود
● تلاش کنید در محدوده وزن سالم قرار داشته باشید
● از یبوست پیشگیری کنید
● سیگار نکشید. سیگار بر روی بافت ها تاثیر می گذارد. همچنین سیگاری ها سرفه مزمن دارند که خود جزو فاکتورهای خطر به حساب می آید.
علائم:
برخی زنان هیچ علامتی ندارند و متوجه مشکل خود نمی شوند اما، برخی دیگر از علایم زیر شکایت می کنند:
● احساس فشار یا پری در ناحیه لگن
● درد در ناحیه پایین کمر
● رابطه جنسی دردناک
● احساس اینکه چیزی از واژن در حال بیرون افتادن است
● مشکلات ادراری مثل چکه کردن ادرار یا نیاز فوری به ادرار کردن
● یبوست
● لکه بینی یا خونریزی از واژن
علایم تا حدی بستگی به این دارد که کدام اندام دچار افتادگی شده باشد. اگر افتادگی مثانه اتفاق افتاده باشد، چکه کردن ادرار دیده می شود. اگر افتادگی مقعد باشد یبوست و رابطه جنسی دردناک اغلب مشاهده می شود. در افتادگی روده کوچک هم کمر درد و همچنین مقاربت دردناک وجود دارد. پرولاپس رحم هم با کمر درد و مقاربت دردناک همراه است.