سدیم پایین - هیپوناترمی (Hyponatremia)

هیپوناترمی وضعیتی است که در اثر کاهش غیرطبیعی سطح سدیم خون در بدن اتفاق می افتد. سدیم یک الکترولیت است و به تنظیم مقدار آب موجود در اطراف سلول ها کمک می کند.
در هیپوناترمی به دلایلی –از نوشیدن آب زیاد حین مسابقات ورزشی تا وجود یک بیماری زمینه ای- سدیم در بدن رقیق می شود. در نتیجه سطح آب بدن افزایش می یابد و سلول ها متورم می گردند. این تورم مشکلات زیادی را به همراه می آورد که ممکن است خفیف یا تهدید کننده زندگی باشند.

دلایل:

سدیم نقش کلیدی در بدن بازی می کند. از جمله حفظ فشار خون طبیعی، حمایت از عملکرد اعصاب و عضلات و تنظیم تعادل مایعات در بدن.
غلظت طبیعی سدیم در بدن بین 135 تا 145 میلی اکی والان در لیتر است. وقتی غلظت سدیم به کمتر از 135 میلی اکی والان در لیتر برسد، هیپوناترمی اتفاق می افتد.
علل زیادی برای هیپوناترمی وجود دارد، از جمله:
  • داروهای خاص: برخی داروها مثل داروهای ادرار آور، ضد افسردگی ها و ضد دردهاباعث تکرر ادرار یا تعریق بیش از حد می گردند.
  • بیماریهای قلب، کلیه و کبد: نارسایی احتقانی قلب و بیماریهای خاصی که بر کلیه یا کبد تاثیر می گذارند باعث تجمع مایعات در بدن می شوند که نتیجه آن رقیق شدن سدیم و کاهش غلظت آن است.
  • سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادرار: در این وضعیت غلظت بالایی از هورمون ضد ادرار تولید می شود و باعث می شود بدن به جای دفع آب از طریق ادرار، آن را نگه دارد.
  • استفراغ یا اسهال مزمن شدید: در این حالت به دلیل از دست دادن مایعات و الکترولیت های زیاد مثل سدیم، بدن دچار هیپوناترمی می گردد.
  • نوشیدن زیاد آب: تعریق باعث از دست دادن سدیم می شود در نتیجه فرد حین فعالیت های ورزشی شدید، آب زیادی می نوشد که نتیجه آن رقیق شدن سدیم خون است. نوشیدن آب زیاد در زمان های دیگر نیز همین اثر را دارد.
  • دهیدراسیون: نوشیدن کم آب هم باعث هیپوناترمی می شود. اگر بدن بی آب یا دهیدراته شود سلول ها متعاقب آن مایعات و الکترولیت از دست می دهند.
  • تغییرات هورمونی: بیماری آدیسون یا نارسایی غدد فوق کلیوی بر توانایی غدد فوق کلیوی در تولید هورمون هایی که وظیفه حفظ تعادل سدیم، پتاسیم و آب بدن را به عهده دارند تاثیر می گذارد. سطوح پایین هورمون تیروئید نیز می تواند باعث کاهش سطح سدیم خون گردد.
  • داروهای روان گردان اکستازی: آمفتامین ها خطر هیپوناترمی شدید و حتی کشنده را افزایش می دهند.

مراقبت:

هدف درمان در هیپوناترمی از بین بردن عامل زمینه ای است. اگر فرد در حد متوسط هیپوناترمی مزمن ناشی از رژیم غذایی، ادرار آورها یا نوشیدن آب زیاد داشته باشد پزشک موقتا کاهش مایعات دریافتی را برای وی تجویز می کند. تنظیم داروهای ادرار آور بیمار برای افزایش سطح سدیم خون یکی دیگر از توصیه های پزشک خواهد بود.
اگر هیپوناترمی حاد و شدید داشته باشد درمان های تهاجمی بیشتری مورد نیاز است. گزینه های درمان زیر معمولا تجویز می شود:
  • مایعات داخل وریدی: محلول سدیمی IV برای افزایش سطح سدیم خون تجویز می شود. تزریق این محلول نیازمند بستری شدن در بیمارستان است.
  • داروها: برای تسکین علائم هیپوناترمی همچون سردرد، حالت تهوع و تشنج داروهایی تجویز می شود.

علائم:

  • حالت تهوع و استفراغ
  • سردرد
  • گیجی
  • از دست دادن انرژی و خستگی
  • بی قراری و تحریک پذیری
  • ضعف اسپاسم یا گرفتگی عضلات
  • سیژر
  • کما