اطلاعات بيماري

گرفتگی عضلات (Muscle cramp)

گرفتگی عضلات به انقباض اتفاقی و غیرارادی یک یا تعداد بیشتری از عضلات بدن گفته می شود. اگر تابحال نیمه های شب یا هنگام راه رفتن با گرفتگی اتفاقی عضله بیدار شده باشید می دانید که گرفتگی عضله درد شدیدی دارد. اگرچه این وضعیت ضرری برای بدن ندارد اما به طور موقت استفاده از آن عضله را برای فرد غیرممکن می کند.
ورزش طولانی یا کار فیزیکی بخصوص در آب و هوای گرم می تواند منجر به گرفتگی عضلات شود. برخی داروها و بیماریهای خاص نیز می توانند باعث این حالت گردند. گرفتگی عضلات معمولا در خانه و با اقدامات مراقبت از خود، درمان می شود.

دلایل:

استفاده بیش از حد از یک عضله، دهیدراته شدن بدن، کشیدگی عضله یا به مدت طولانی در یک وضعیت ثابت ماندن می تواند باعث گرفتگی عضلات گردد. در بسیاری از موارد البته علت ناشناخته باقی می ماند.
اگرچه اغلب گرفتگی های عضلات بی ضرر است اما برخی ممکن است به وجود یک بیماری زمینه ای در بیمار مربوط باشند، مثل:

سن: مسن سالان توده عضلانی خود را از دست داده اند و عضله باقی مانده راحت تر تحت استرس قرار می گیرد.
بیماری ها: مبتلایان به دیابت یا اختلالات عصبی، کبدی یا تیروئیدی در خطر بالای گرفتگی عضلات هستند.
ذخیره ناکافی خون: تنگی عروقی که خون را به پاها می آورند (تصلب شرایین) می تواند دردی شبیه به گرفتگی در ساق پا و پاها حین ورزش کردن ایجاد کند. این گرفتگی معمولا بلافاصله پس از متوقف کردن ورزش از بین می رود.

فشردگی عصب: فشردگی اعصاب در ستون فقرات (تنگی کانال کمری) نیز می تواند دردی شبیه به گرفتگی در ساق پا ایجاد کند. درد معمولا با راه رفتن زیاد، بدتر می شود. پیاده روی با حالت کمی خمیده مثل زمانی که سبد خرید را در فروشگاه هول می دهید، ممکن است باعث بهبود یا تاخیر در شروع علائم گردد. گرفتگی عضلات یکی از عکس العمل های ایمنی و طبیعی بدن نسبت به اختلالاتی است که در عملکرد ماهیچه یا رشته های عصبی اطراف آن پیش می آید.

گرفتگی پشت که بسیار شایع است معمولا بر اثر حرکت های ناگهانی و نامناسب اتفاق می افتد که ممکن است باعث کشش های شدید در بافت ماهیچه ای و عصبی عضلات این ناحیه شود و درد و ناراحتی همراه دارد. البته گرفتگی عضلات پشت گاهی هم می تواند نشانه ای از وجود صدمات و مشکلات جدی تری در ناحیه ستون فقرات باشد که نیاز به پیگیری های تخصصی خواهد داشت.

بسیار اتفاق می افتد که فشارهای عصبی منجر به گرفتگی عضلات پشت پا در خواب بشود.این اتفاق حتی طی بارداری نیز به دنبال بروز استرس، برای خانم باردار در ماه پایانی بارداری و کاهش فعالیت وی اتفاق می افتد. حتی در بسیاری افراد گرفتگی های عضلانی با ریشه عصبی در ناحیه معده و روده اتفاق می افتد که در قالب درد معده و کولیت های روده ای بروز پیدا می کند. بی شک در چنین مواردی مصرف داروهای آرام بخش و ضد اضطراب در رفع گرفتگی عضلانی بسیار موثر خواهد بود.

کمبود مواد معدنی: گرفتگی عضلات در بسیاری موارد به بروز اختلال در تعادل مواد معدنی و آنزیم ها در بدن مربوط می شود. کاهش یا افزایش منیزیم، کلسیم، سدیم و پتاسیم در خون منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول می شود. البته برای تشخیص مقادیر غیرطبیعی این مواد آزمایش خون انجام می گیرد. در صورت تشخیص کمبود منیزیم از طریق آزمایش خون بررسی کاملی درباره علت این کمبود انجام و با تجویز مقادیر لازم از این عنصر، مشکل گرفتگی عضلانی رفع می شود. مقدار کم یا زیاد کلسیم در خون نیز می تواند منجر به بروز فلج عضلانی موقتی بشود که با بررسی و درمان علل این کمبود مشکل گرفتگی عضلات نیز از بین می رود. البته وجود کلسیم غیرطبیعی در بدن ممکن است به بیماری های روده، کلیه یا غدد پاراتیروئید مربوط بشود.

کم آبی: نباید فراموش کرد که از اولین نشانه های گرفتگی عضلات، درد شدیدی است که بسته به موقعیت ناحیه صدمه دیده، در پشت یا گردن ظاهر می شود. این درد که با انقباض دردناک ماهیچه همراه است، ممکن است بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و در اکثر موارد بدون نیاز به اقدام خاصی رفع می شود. متخصصان طب فیزیکی معتقدند که در موارد نادری قرار گرفتن در موقعیت غلط هنگام کار و فعالیت روزانه مثل نشستن ها و ایستادن طولانی و برداشتن اجسام سنگین به طریقه اشتباه از روی زمین به گرفتگی عضلانی منجر می شود.

کم آبی نیز منجر به بالا رفتن میزان اسید لاکتیک در عضلات و بروز درد عضلانی می شود. در واقع از دست دادن آب بدن مهم ترین عامل نرسیدن خون کافی به عضلات و گرفتگی آن است. به بیان دیگر در فعالیت طولانی مدت همچون ورزش های سنگین در هوای گرم، مقدار زیادی از مایعات بدن دفع می شود، در این حالت حجم خون کاهش یافته و مقدار کافی خون برای رساندن اکسیژن به تمام عضلات در حال ورزش وجود ندارد. در نتیجه عضلات در حال فعالیت، خون کافی دریافت کرده و به سمت اسپاسم یا گرفتگی پیش می روند. با نوشیدن آب قبل از فعالیت و هر ۱۵ دقیقه یک بار در حین فعالیت می توان از بروز چنین گرفتگی هایی پیشگیری کرد.

متخصصان طب فیزیکی علت گرفتگی عضلانی هنگام خواب را معمولا به علت فشردگی یک عصب یا واکنش خاص عضلانی می دانند و توضیح می دهند اگر در هنگام خواب فرد غلت بزند، ممکن است که عصبی تحت فشار قرار گیرد، در این هنگام یک پیام از محل فشردگی آغاز و به عضله مربوط به آن منتقل می شود.همچنین در هنگام غلت زدن در خواب، عضلات منقبض می شود که این عمل باعث کشیدگی تاندون های متصل به عضله می شود. در این هنگام یک پیام از مغز به عضله رفته و باعث انقباض آن می شود. در این حالت فرد احساس گرفتگی دردناک می کند. بهترین توصیه برای پیشگیری از این نوع گرفتگی های عضلانی، کشش دادن به عضلات، پیش از خواب است.

گرفتگی ساق پا

گرفتگی ساق پا شکایت شایعی در کلینیکهای طب فیزیکی ونوار عصب است. در بیشترمواقع گرفتگی (کرامپ) شبانه عضلات علت شناخته شده ای ندارد و آسیبی به بدن وارد نمی سازد و قابل درمان است. با این حال گرفتگی عضلات پا، در موارد نادر می تواند نشانه بیماری های گرفتگی ساق پا مانند بیماری شریانهای محیطی یا دیابت (مرض قند) باشد. با افزایش سن و حاملگی احتمال ایجاد این اختلال بیشتر می شود.
بیماری (سندرم) پای بی قرار گاهی مواقع با گرفتگی شبانه عضلات پا، اشتباه رفته می شود. اما بی قراری پاها با گرفتگی عضلات متفاوت است و درد بی قراری پاها کمتر از گرفتگی عضلات است. درد ناشی از ادم و ورم پاها نیز می تواند با این وضعیت اشتباه گرفته شود. بااینحال پزشک میتواند با گرفتن شرح حال و بررسی دقیق، نوع بیماری را تشخیص دهد.

سایر بیماریهایی که با گرفتگی عضلات پاها همراه است شامل موارد زیر می باشد:

بیماریهای ساختاری

کف پای صاف
بیماری شریانهای محیطی (مانند تنگی عروق بعلل گوناگون)
تنگی کانال نخاعی
بیماریهای متابولیک ( اختلال سوخت و سازبدن)
بیماری ادیسون (نارسائی کورتکس غدد ادرنال یا فوق کلیوی که علائمی مانند کم خونی ،ضعف،خستگی وپوست تیره در ان دیده می شود )
الکلیسم
سیروز (بیماری مزمن اختلال عملکرد کبد است وعللی مانند هپاتیت ،الکلیسم وکبد چرب انرا بوجود می اورد)
هیپوتیروئیدی ( کم کاری غده تیروئید است که علائمی مانند خستگی وضعف وادم غیر گوده گذار در پاها دارد)
بیماری مزمن کلیوی
دیابت نوع1
دیابت نوع2
ام اس
ای ال اس

داروهای ایجاد کننده گرفتگی عضلات پا

داروهای ضد افزایش فشارخون(مانند بتا بلوکر(پروپرانولول؛ آتنولول وسایر داروها)
داروهای دیورتیک(ادرار اور) مانند فورسماید(لازیکس)،هیدروکلرو تیازید،تریامترن اچ
داروهای ضد بارداری خوراکی(Oral contraceptive pills-ocp)
داروهای پائین اورنده کلسترول خون از دسته استاتین ها مانند لووستاتین ،سیمواستاتین؛اتورواستاتین باعث گرفتگی ودرد عضلات می شود که میتوانددر قسمتی یا سرتاسر شبانه روز باشد

سایر شرایطی که منجر به گرفتگی عضلات پا می شود:

دهیدراتاسیون(کم ابی بدن که میتواند ناشی از کم خوردن اب یا تب وگرما ی زیاد وتعریق یا بیماریهایی مانند اسهال ،استفراغ یا ادرار زیاد باشد)
خستگی عضلانی و ورزش شدید
حاملگی: معمولا در سه ماهه سوم ایجاد می شود باید بعد از تولد نوزاد بهبود یابد
نشستن طولانی مدت
کمبود پتاسیم در مواد غذایی(کم مصرف کردن میو ه)
اختلا ل غده پاراتیروئید( اختلال تنظیم کلسیم)
کمبود غذایی منیزیم
مسمومیت با سموم مانند سرب
برخی از بیماریها مثل میوتونی بصورت گرفتگی عضلانی خود را نشان می دهند که با سرما بدتر می شود.

یکی از علل گرفتن عضلات پا عصب سیاتیک است. از آنجا که عصب سیاتیک از قسمت پایین کمر شروع می‌شود و تا پشت باسن، ران و ساق و انتهای پا ادامه می‌یابد، آسیب‌دیدگی و کشش آن بویژه بر اثر حرکت‌ ناگهانی و اشتباه بدن، ضربه و تزریقات بد با گرفتگی عضلات پشت پا همراه خواهد بود. شغل‌هایی که نیاز به چرخیدن و کشش عضلات پشت دارد یا فرد باید بار سنگینی را حمل کند یا نیاز به رانندگی و نشستن طولانی‌مدت دارد، ممکن است باعث درد سیاتیک شود اما گرفتگی عصب سیاتیک می‌تواند به دلایل دیگری چون آسیب و ناراحتی در قسمت پایین کمر و ستون فقرات و آسیب‌های مربوط به دیسک کمر از جمله شکستن دیسک‌ کمر، بیرون‌زدگی دیسک یا کشیدگی عضلات باسن یا شکستگی یا آسیب لگن خاصره نیز ایجاد شود. ناگفته نماند که تومور، خونریزی داخلی، عفونت، رشد بیش از اندازه استخوان، آسیب عصب در اثر دیابت و پوکی استخوان نیز می‌تواند در برخی شرایط، منجر به آسیب‌دیدگی عصب سیاتیک شود.
پیشنهاد ما به شما این است که در صورت بروز این مشکل و تکرار آن حتما به پزشک مراجعه کنید تا بهترین مسیر درمان را برای شما پیش گیرد؛ شاید پای یک بیماری زمینه ای در میان باشد که شما از آن غافلید.

مراقبت:

گرفتگی عضلات با خودمراقبتی در خانه درمان می شود. پزشک گاه حرکات کششی به شما آموزش می دهد که به کاهش احتمال گرفتگی عضلات کمک می کند. مراقب باشید بدنتان کم آب نشود. برای گرفتگی عضلات عودکننده که خواب شما را به هم می زند پزشک ممکن است دارویی برای شل کردن عضلات تجویز کند.
مسلما در گرفتگی های عضلانی بسته به علت گرفتگی می توان از درمان ساده چون گرم کردن موضع و تقویت عضلات با ورزش های مناسب تا دارو درمانی،انجام تمرینات طب فیزیکی، فیزیوتراپی و مصرف مواد معدی ضروری بهره گرفت.
نکته مهم در گرفتگی عضلات آن است که بدانید این نوع اسپاسم ها دو پیام دارد. یکی این که ما را متوجه وجود مشکلی در بدن مان می کند که با بررسی و پیگیری ممکن است دریابیم که موقتی و زودگذر است یا این که نیاز به درمان خاص خود را دارد. دیگر این که تاکیدی است بر این که باید حرکات تان را محدود سازید تا مانع صدمات بیشتر در آن ناحیه از بدنتان شوید چرا که این علائم معمولا براثر فعالیت بدنی زیاد تشدید می شود و پس از یک دوره استراحت، کمتر شده یا از بین می رود.

درمان های جایگزین

برخی پیشنهاد می کنند که مکمل های ب کمپلکس برای مدیریت گرفتگی عضلات، مفید است. با اینحال، تحقیقات بیشتری برای تایید این حرف، مورد نیاز است.

علائم:

گرفتگی عضلات بیشتر در عضله ساق پا اتفاق می افتد بخصوص در ماهیچه کالف. علاوه بر درد ناگهانی و شدید، ممکن است یک توده سخت از بافت عضلانی را در زیر پوست خود ببنید یا احساس کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

گرفتگی عضلات معمولا خودبخود ناپدید می شود و به ندرت آنقدر جدی می شود که نیاز به مراقبت پزشکی پیدا کند. با اینحال، اگر گرفتگی عضله همراه با علائم زیر بود به پزشک مراجعه کنید:

باعث ناراحتی شدید شود
همراه با تورم، قرمزی یا تغییراتی در پوست باشد
همراه با ضعف عضلانی باشد
مکرر اتفاق بیفتد
با خود مراقبتی بهبود پیدا نکند
علت مشخصی مثل ورزش شدید، نداشته باشد