تونل کارپال (Carpal tunnel syndrome)
چنانچه این عصب تحت فشار باشد باعث درد، احساس سوزن سوزن شدن یا کرخی در دست آسیب دیده می شود. احتمال بروز این بیماری در زنان بیش از مردان است، اما این بیماری در همه سنین قابل مشاهده است.
تشخیص:
روشهایی وجود دارد که پزشکان با استفاده از آنها می توانند این بیماری را تشخیص دهند:
۱-پزشک معالج جهت تایید تشخیص بیماری و تعیین شدت آن، دست و مچ دست بیمار را طی معاینه امتحان می کند. اگر مچ دست در نتیجه بیماری آرتریت روماتوئید و یا التهاب تاندون متورم شده باشد، می تواند موجب بروز سندرم کارپال شود. اگر علائم بیماری گاه به گاه بروز می کند، می تواند نشانه ای از تحلیل ماهیچه در قاعده انگشت شست باشد. اگر علائم شدید باشد انگشت شست، اشاره و میانی به لمس آرام و یا فرو کردن سوزن غیرحساس است.
تست تینل: در قسمت قدامی مچ با چکش رفلکسی چند ضربه به مسیر عصب مدین وارد میکند. ایجاد گزگز در مسیر عصب نشانه مثبت بودن سندرم تونل کارپال است.این تست ممکن است به صورت کاذب در افراد طبیعی نیز مثبت شود به همین دلیل در کنار علائم دیگر ارزش پیدا میکند.
تست فالن: بیمار پشت دستهای خود را بر روی یکدیگر قرار میدهد در حالی که قدام ساعد و کف دست او باهم زاویه ۹۰ درجه بسازند و به مدت یک قیقه در این وضعیت نگه میدارد. سوزش و گزگز در مسیر عصب مدین نشانه مثبت بودن بیماری است.
تست فشار: انگشت شست معاینه کننده بر روی محل عبور عصب مبتلا (مدیان) در محل مچ دست همانجایی که محل تست تینل است قرار می گیرد و انگشت دیگر معاینه کننده در ناحیه پشت دست به مدت ۳۰ ثانیه قرار می گیرد در صورت ایجاد گزگز در دستان این نشانه مثبت بودن بیماری می باشد.
۲-گاهی نشانه های این بیماری با بیماریهای دیگر اشتباه گرفته می شود. مثلا فشار بر عصب گردن در نتیجه دیسک و یا آرتروز گردن، علائمی مشابه سندرم تونل کارپال ایجاد می کند. برای اطمینان از تشخیص بیماری و نیز تعیین میزان تحت فشار بودن عصب مچ دست، پزشک از روش تست هدایت عصبی استفاده می کند. جهت تحریک عصب مدیان الکترودهای کوچکی روی پوست دست و بالاتر از مچ قرار می گیرد. دستگاه از طریق یکی از این الکترودها یک جریان الکتریکی ضعیف را به پوست شما وارد میکند. این جریان الکتریسیته از طریق پوست به عصب وارد شده و در طول آن حرکت میکند. در کمی بالاتر در مسیر عصب الکترود بعدی جریان الکتریکی رسیده را دریافت و ثبت میکند. سپس دستگاه بررسی میکند که چقدر زمان طی شده تا موج الکتریکی از نقطه اول به نقطه دوم برسد. به زبان دیگر سرعت هدایت امواج الکتریکی در داخل عصب بررسی میشود. سرعت هدایت عصبی در بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال نسبت به افراد سالم، کمتر است.
دلایل:
عصب مدیان به فشار بسیار حساس است، و در بسیاری از موارد علت مشخصی وجود ندارد. بعضی از عوامل احتمالی عبارتند از:
- بیماری های روماتیسمی، به ویژه روماتوئید آرتریت؛ اگر تورم مفصل مچ دست و یا تاندونهایی که از تونل کارپال عبور می کنند را تحت تاثیر قرار دهد احتمال بروز این بیماری تشدید می شود.
- احتباس مایع؛ در دوران بارداری یا عادت ماهیانه زنان و نیز شیوع بیشتر آن در شیردهی
- کم کاری غده تیروئید
- دیابت
- شکستگی مچ دست که منجر به انحراف یا تنگی تونل کارپال می شود.
- خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال در افرادی که در کارهای روزمره از مچ دستشان بیش از اندازه استفاده می کنند (کارهای تکراری و ظریف) بیشتر است. مثل کاربران کامپیوتر، نجاری، قصابی، دوزندگی، رانندگان ماشینهای سنگین، کار با ابزار ارتعاشی و خانم های خانه دار و ...
مراقبت:
درمان های مختلفی برای کمک به مبتلایان سندرم تونل کارپال وجود دارد. از همه مهمتر، اگر علت خاصی برای بیماری تشخیص داده شود، درمان علائم بیماری آسان تر خواهد بود. پزشک درمان های موجود را به بیمار پیشنهاد می کند و به او کمک می کند تا مناسب ترین درمان را انتخاب کند. بسته به اینکه عصب مدیان چه میزان تحت فشار است درمان ها نیز متفاوت خواهد بود.
تزریق استروئیدی راهکار بسیار مناسبی در درمان است، اگرچه تاثیر دارو پس از چند هفته یا چند ماه از بین خواهد رفت. مقدار کمی استروئید به تونل کارپال تزریق می شود که باعث کاهش هرگونه تورم می شود. تزریق ممکن است باعث ناراحتی بیمار شود اما در درمان او بسیار موثر است. پس از تزریق بهتر است بیمارحداقل به مدت یک هفته استراحت کند و با دست خود کارهای سنگین انجام ندهد با نظر پزشک معالج ممکن است تزریق تا سه مرتبه تکرار شود. این تزریق همچنین در بهبود علائم بیماران مبتلا به آرتروز دست نیز بسیار مفید است.
اگر عصب مدیان بشدت تحت فشار باشد و یا اگر بی حسی و درد با دیگر اقدامات درمانی بهبود پیدا نکرد، پزشکان جراحی را توصیه می کنند. عمل جراحی فشار وارد بر عصب مدیان را کاهش داده و باعث آزادی عمل تونل کارپال می شود.
1-اختلال حرکتی در انگشتان شست و انگشت دوم دست
2-آتروفی یا ضعیف شدن عضله تنار(سطح کفی دست)اگر بیمار مدت زمان طولانی است که به سندرم تونل کارپال مبتلاست – بویژه اگر بیمار به تحلیل عضلات و یا از بین رفتن حس دچار شده باشد- ممکن است عمل جراحی باعث بهبودی کامل بیمار نشود اما درد بطور بارزی کاهش پیدا می کند. عمل جراحی برای اکثر افراد گزینه ای مناسب و سودمند است.
اقدامات بهداشتی در خصوص آموزش نحوه درست استفاده از دست مبتلا موقع کار،خواب ، نوشتن و رانندگی و...
-آتل استراحت برای مچ بویژه اگر علائم بیماری در شب شدیدتر می شود.
-آتل کار برای زمانی که با انجام فعالیت های خاص علائم بیماری بروز می کند.
انجام ورزش های مناسب:
بیمار می تواند با یک درمانگر و یا فیزیوتراپ مشورت کرده و مناسب ترین نوع آتل را با توجه به وضعیت بیماری انتخاب کند. گاهی نیز ورزشهای درمانی به بیمار توصیه می شود، این عمل مانع از درگیر شدن عصب مدیان به تاندونهای نزدیک به آن می شود و علائم بیماری را بهبود می بخشد.
علائم:
گاهی بیمار در طول روز اصلا متوجه درد دست خود نمی شود، هرچند برخی فعالیت ها مثل نوشتن، تایپ کردن ،گرفتن گوشی تلفن و انجام امور خانه علائم بیماری را تشدید می کند. با اینحال اگر عصب دست بشدت تحت فشار باشد علائم بیماری در طول روز نیز مشاهده می شود. بیمار ممکن است در دست خود احساس ضعف کند و یا اینکه در انگشتان احساس بی حسی داشته باشد و گاه ممکن است احساس ضعف و بی حسی را با هم مشاهده کند. بیمار اغلب اظهار می کند که وسایل از دستش رها می شود و یا اعمالی که احتیاج به حرکت خوب انگشتان دارد مثل نوشتن و یا دوخت و دوز، را به سختی انجام می دهد.