اطلاعات بيماري

پلانتار فاسیا (Plantar fasciitis)

پلانتار فاسیا، یکی از شایع ترین علل درد پاشنه است. این مشکل باعث درد و التهاب نوار ضخیم بافتی به نام پلانتار فاسیا می گردد که در سرتاسر کف پا قرار دارد و استخوان پاشنه را به انگشتان پا متصل می کند.
پلانتار فاسیا معمولا باعث درد تیرکشنده می شود که عموما با برداشتن اولین قدم صبحگاهی شروع می گردد. وقتی پا در حال فعالیت است درد پلانتار فاسیا طبیعتا کاهش می یابد اما پس از ایستادن های طولانی یا برخواستن از حالت نشسته ممکن است برگردد.
پلانتار فاسیا بخصوص در دونده ها شایع است. بعلاوه، افرادی که اضافه وزن دارند و آنهایی که کفش های نامناسب می پوشند در معرض خطر بیشتر پلانتار فاسیا قرار دارند.

تشخیص:

مراجعه به پزشک

در مراجعه به پزشک وی از شما سوالاتی درباره دردتان خواهد پرسید. اینکه درد در زمان خاصی از روز بروز می یابد؟ آیا نوع خاصی کفش می پوشید؟ آیا دونده ورزشی هستید یا ورزشی انجام می دهید که مستلزم دویدن های طولانی است؟ آیا کار فیزیکی طاقت فرسایی دارید؟ آیا در گذشته آسیبی به پایتان نرسیده؟ آیا بجز پا در قسمت های دیگر بدنتان نیز درد دارید؟ فکر می کنید چه چیزهای دیگری علائم تان را تشدید خواهد کرد؟

تشخیص

در طول معاینه فیزیکی، پزشک علائم تندرنس (به معنای ایجاد درد در نقطه ای از بدن بدنبال فشار دادن آن نقطه است) را در پای شما بررسی خواهد کرد. محل درد می تواند نشاندهنده علت آن باشد.

تست های تصویربرداری

معمولا تست تصویربرداری مورد نیاز نیست. تشخیص بر اساس معاینه فیزیکی و سابقه بیمار انجام می گیرد. در موارد خاص ممکن است پزشک دستور تصویربرداری با اشعه ایکس یا ام.آر.آی دهد تا مطمئن شود علت درد، مشکلات دیگر نیست؛ مثل شکستگی استرسی یا عصب pinched شده.
گاهی در تصویر اشعه ایکس خار استخوانی مشاهده می شود که از استخوان پاشنه به سمت جلو دیده می شود. در گذشته، این خارهای استخوانی اعلب علت درد پاشنه تلقی شده و با جراحی خارج می شدند. اما افراد زیادی هستند که خار استخوانی پاشتپنه دارند اما درد پاشنه ندارند.

دلایل:

در شرایط طبیعی، پلانتار فاسیا شبیه یک زه کمان که جذب کننده ضربه است عمل کرده و قوس پا را حفظ می نماید. اگر فشار وارد بر زه کمان زیاد باشد، پارگی های کوچکی در فاشیا ایجاد می شود. نهایتا کشیدگی و پارگی تکراری باعث تحریک و التهاب فاشیا خواهد شد.

عوامل خطر

عواملی که باعث افزایش خطر بروز پلانتار فاسیا می گردد شامل موارد زیر است:

سن: پلانتار فاسیا بین سنین 40 و 60 سال شایع تر است.
ورزش های خاص: فعالیت هایی که فشار زیادی بر پاشنه و بافت مربوط به آن وارد می شود – مثل دویدن های زیاد یا ایروبیک – می تواند باعث شروع زودهنگام پلانتار فاسیا گردد.
مکانیک ناقص پا: کف پای صاف، قوس زیاد کف پا و یا حتی راه رفتن غیر طبیعی باعث وارد آمدن فشار اضافه بر پلانتار فاسیا موقع ایستادن می شود.
چاقی: وزن زیاد باعث وارد آمدن فشار بیشتر بر پلانتار فاسیا می گردد.
فعالیت هایی که مستلزم ایستادن روی پا است: کارگران کارخانه، معلمین و سایر مشاغلی که زمان زیادی از ساعت کاری شان روی سطوح سخت راه می روند یا می ایستند، به پلانتار فاسیا آسیب می رسانند.

عوارض بیماری

نادیده گرفتن پلانتار فاسیا باعث درد مزمن پاشنه شده و فرد را از انجام کارهای روزانه باز خواهد داشت. اگر در تلاش برای کم کردن درد پلانتار فاسیا، شیوه راه رفتن خود را تغییر دهید ممکن است ناخواسته به بروز مشکلات پا، زانو، لگن یا کمر نیز دامن زنید.

مراقبت:

دارو و درمان

بسیاری از مبتلایان به پلانتار فاسیا با اقدامات محافظتی تنها پس از چند ماه بهبود می یابند.

درمان دارویی

ضد دردهایی چون ایبوپروفن و ناپروکسن درد و التهاب ناشی از پلانتار فاسیا را تسکین می دهند.

تراپی

ورزش های کششی و تقویتی یا استفاده از دستگاه های خاص باعث تسکین درد می گردد. این تراپی ها شامل موارد زیر است:

درمان فیزیکی: درمانگر فیزیکی ورزش هایی برای کشش پلانتار فاسیا و تاندون آشیل و همچنین تقویت عضلات پایینی پا می دهد که نتیجه آن تثبیت و استواری پاشنه و قوزک پا است. درمانگر یا پزشک ممکن است به شما آموزش دهد چگونه به کمک باندپیچی پایین پای خود را محافظت کنید.
اسپلینت شبانه: درمانگر فیزیکی یا پزشک ممکن است اسپلینت هایی تجویز کند که ماهیچه کالف و قوس پا را در حالت خواب می کشد. این اسپلینت ها پلانتار فاسیا و تاندون آشیل را در طول شب در حالت کشیده نگه داشته و کشش آن را آسان می کند.
اورتوتیک: پزشک ممکن است کفی های طبی مخصوص پاشنه یا قوس کف پا برایتان تجویز کند تا فشار وارد بر پا به درستی توزیع شود.

جراحی و سایر درمان ها

اگر درمان های فوق موثر نباشد، پزشک ممکن است گزینه های زیر را تجویز کند:

تزریق استروئید: تزریق استروئید داخل ناحیه حساس، باعث تسکین موقتی درد خواهد شد. تزریق های متعدد توصیه نمی شود زیرا ممکن است باعث ضعیف شدن پلانتار فاسیا و پارگی آن شود؛ بعلاوه ممکن است لایه چربی که استخوان پاشنه را پوشانده جمع کرده و باعث کشیدگی آن شود.
درمان با امواج شوک دهنده اکستراکورپوریل: در این فرایند، امواج صوت در ناحیه درد پاشنه اعمال می شود و با تحریک آن، به درمان کمک می کند. این روش برای درمان پلانتار فاشیایی بکار می رود که به سایر درمان ها پاسخ نداده است. این فرایند ممکن است باعث کبودی، تورم، درد، کرخی یا سوزش شود و تاثیر پایدار آن در بهبودی بیمار نشان داده نشده است.
جراحی: بیماران کمی به مرحله جراحی و جدا کردن پللانتار فاسیا از استخوان پاشنه می گردند. از جراحی برای کسانی استفاده می شود که درد شدیدی دارند و سایر گزینه های درمان در آنها ناموفق بوده است. از عوارض جانبی این جراحی، ضعیف شدن قوس پا می باشد.

سبک زندگی و درمان های خانگی

برای تسکین درد پلانتار فاسیا این مراقبت های خانگی را دنبال کنید:

داشتن وزن متعادل: وزن متعادل، فشار وارد بر پلانتار فاسیا را کم می کند.
کفش مناسب انتخاب کنید: از کفش پاشنه بلند پرهیز کنید. کفشی بخرید که پاشنه کوتاه تا متوسط داشته باشد، قوس آن بخوبی کف پا را حمایت کرده و ضربه ها را جذب کند و نهایتا اینکه پابرهنه راه نروید بخصوص روی سطوح سخت.
کفش های ورزشی کهنه نپوشید: پیش از آن که کفش های کهنه ورزشی به وظیفه شان که حمایت از پا است عمل نکنند، آنها را عوض کنید. اگر دونده هستید پس از دویدن 800 کیلومتر باید آنها را عوض کنید.
ورزش خود را عوض کنید: بجای پیاده روی یا دویدن ورزش های low-impact را انتخاب کنید مثل شنا یا دوچرخه سواری.
سرمادرمانی: کیسه یخ پیچیده شده در حوله را 15 تا 20 دقیقه و 3 تا 4 بار در روز یا پس از فعالیت بدنی روی ناحیه درد بگذارید. یا ماساژ با یخ را امتحان کنید. به این صورت که لیوان کاغذی را پر از آب کرده و فریز کنید. سپس 5 تا 7 دقیقه آن را روی ناحیه درد بغلطانید. ماساژ یخ به طور منظم باعث کاهش درد و التهاب خواهد شد.
ورزش کنید: ورزش های ساده خانگی به کشش پلانتار فاسیا، تاندون آشیل و عضله کالف و در نتیجه تسکین درد کمک خواهد کرد.

علائم:

پلانتار فاسیا معمولا باعث بروز درد تیرکشنده در کف پا و نزدیک پاشنه می شود. درد در ابتدای صبح و پس از برخواستن از خواب و برداشتن اولین قدم بیشتر و بدتر است اگرچه ایستادن های طولانی مدت و برخواستن از حالت نشسته نیز درد را تشدید می کند.