سرطان استخوان (Bone tumor)
سرطان استخوان یک نوع بسیار سخت و جدی از سرطان است . سرطان استخوان اولیه به نوعی از سرطان گفته میشود که تومور در داخل استخوان شروع به تکثیر کند و سرطان ثانویه به سرطانی گفته میشود که از دیگر اعضای بدن به استخوان‌های اطراف سرایت کرده باشد.
سرطان استخوان انواع مختلف دارد. شش نوع متداول دارد که با استئوسارکوم شروع می شود. تومور اوینگ، تومور کندروسارکوم، فیبروسارکوم و متاستاتیک انواع مهم دیگر این نوع سرطان هستند.
سرطان استخوان انواع مختلف دارد. شش نوع متداول دارد که با استئوسارکوم شروع می شود. تومور اوینگ، تومور کندروسارکوم، فیبروسارکوم و متاستاتیک انواع مهم دیگر این نوع سرطان هستند.
تشخیص:
جهت تشخیص سرطان استخوان، پزشک سؤالاتی در مورد تاریخچه پزشکی، خانوادگی و شخصی بیمار می‌کند و همچنین یک معاینه کامل از بیمار به عمل می‌آورد.
میتوان اغلب سرطان های استخوان را در رادیوگرافی ساده دید. پزشک در تصویر رادیوگرافی میبیند که در ناحیه ای از استخوان شکل آن تغییر کرده و یا تراکم آن کم و یا زیاد شده است.
تصاویر سی تی اسکن در واقع بصورت سطح مقطع هایی از بافت مورد نظر هستند. در این تصاویر پزشک متهصص میتواند جزئیات بسیار بیشتر و دقیقتری از استخوان را مشاهده کند. درون یک توده مشکوک به سرطان را دیده و واکاوی کند. سی تی اسکن همچنین میتواند مشخص کند که آیا سرطان استخوان به احشاء دیگر مانند ریه، کبد و غدد لنفاوی هم انتشار پیدا کرده است یا خیر.
ام آر آی یکی از بهترین ابزارهای تصویربرداری برای مشخص کردن محدوده تومور است. ام آر آی میتواند با دقت زیادی مشخص کند که تومور تا چه محدوده ای در بافت پیشروی کرده است.
اسکن هسته ای نیز میتواند به تشخیص میزان انتشار سرطان استخوان کمک کند. در صورتی که سرطان به بافت ای دیگر متاستاز داده باشد اسکن هسته ای میتواند آن را مشخص کند. البته باید دانست که مثبت شدن اسکن هسته ای همیشه علامت وجود سرطان استخوان نیست. این اسکن در بسیاری بیماری های دیگر مانند عفونت و یا روماتیسم میتواند مثبت شود.
از پت اسکن یا توموگرافی با روش انتشار پوزیترون Positron emission tomography هم برای بررسی سرطان استفاده میشود. در پت اسکن به بیمار گلوگز (نوعی قند) تجویز میشود که یک اتم آن را رادیواکتیو کرده اند. این گلوکز به توسط سلول های بدن جذب میشود. سلول های سرطانی که سوخت وساز بیشتری نسبت به سلول های طبیعی دارند میزان بیشتری از این قند رادیواکتیو را جذب میکنند و دوربین پت اسکن میتواند تابش رادیواکتیو حاصل را ببیند.
همچنین آزمایشات متفاوتی وجود دارد که با استفاده از آنها میزان مولکول های شیمیایی درون مایعات بدن بخصوص خون بررسی میشوند. این آزمایشات ممکن است بتوانند به تشخیص سرطان استخوان و یا تشخیص نوع آن کمک کنند.
جراح ممکن است بیوپسی (نمونه‌برداری) سوزنی یا بیوپسی برشی نیز انجام دهد.
هنگام بیوپسی سوزنی، جراح یک سوراخ کوچک در استخوان ایجاد کرده و یک نمونه از بافت تومور را با وسیله‌ای مثل یک سوزن برمی‌دارد.
در بیوپسی برشی، جراح تومور را بریده و نمونه ای از بافت را برمی‌دارد.
پزشک متخصص آسیب شناسی، بافت را جهت تعیین سرطانی بودن آن مورد آزمایش قرار می‌دهد.
میتوان اغلب سرطان های استخوان را در رادیوگرافی ساده دید. پزشک در تصویر رادیوگرافی میبیند که در ناحیه ای از استخوان شکل آن تغییر کرده و یا تراکم آن کم و یا زیاد شده است.
تصاویر سی تی اسکن در واقع بصورت سطح مقطع هایی از بافت مورد نظر هستند. در این تصاویر پزشک متهصص میتواند جزئیات بسیار بیشتر و دقیقتری از استخوان را مشاهده کند. درون یک توده مشکوک به سرطان را دیده و واکاوی کند. سی تی اسکن همچنین میتواند مشخص کند که آیا سرطان استخوان به احشاء دیگر مانند ریه، کبد و غدد لنفاوی هم انتشار پیدا کرده است یا خیر.
ام آر آی یکی از بهترین ابزارهای تصویربرداری برای مشخص کردن محدوده تومور است. ام آر آی میتواند با دقت زیادی مشخص کند که تومور تا چه محدوده ای در بافت پیشروی کرده است.
اسکن هسته ای نیز میتواند به تشخیص میزان انتشار سرطان استخوان کمک کند. در صورتی که سرطان به بافت ای دیگر متاستاز داده باشد اسکن هسته ای میتواند آن را مشخص کند. البته باید دانست که مثبت شدن اسکن هسته ای همیشه علامت وجود سرطان استخوان نیست. این اسکن در بسیاری بیماری های دیگر مانند عفونت و یا روماتیسم میتواند مثبت شود.
از پت اسکن یا توموگرافی با روش انتشار پوزیترون Positron emission tomography هم برای بررسی سرطان استفاده میشود. در پت اسکن به بیمار گلوگز (نوعی قند) تجویز میشود که یک اتم آن را رادیواکتیو کرده اند. این گلوکز به توسط سلول های بدن جذب میشود. سلول های سرطانی که سوخت وساز بیشتری نسبت به سلول های طبیعی دارند میزان بیشتری از این قند رادیواکتیو را جذب میکنند و دوربین پت اسکن میتواند تابش رادیواکتیو حاصل را ببیند.
همچنین آزمایشات متفاوتی وجود دارد که با استفاده از آنها میزان مولکول های شیمیایی درون مایعات بدن بخصوص خون بررسی میشوند. این آزمایشات ممکن است بتوانند به تشخیص سرطان استخوان و یا تشخیص نوع آن کمک کنند.
جراح ممکن است بیوپسی (نمونه‌برداری) سوزنی یا بیوپسی برشی نیز انجام دهد.
هنگام بیوپسی سوزنی، جراح یک سوراخ کوچک در استخوان ایجاد کرده و یک نمونه از بافت تومور را با وسیله‌ای مثل یک سوزن برمی‌دارد.
در بیوپسی برشی، جراح تومور را بریده و نمونه ای از بافت را برمی‌دارد.
پزشک متخصص آسیب شناسی، بافت را جهت تعیین سرطانی بودن آن مورد آزمایش قرار می‌دهد.
دلایل:
این نوع سرطان که علم پزشکی هنوز علت مشخصی برای آن پیدا نکرده است در واقع زمانی به وجود می‌آید که سلول‌های استخوان ساز دچار مشکل شده باشند. این بیماری میتواند تهدیدی برای تمام سنین باشد و از فلج عضو تا مرگ فرد مبتلا را به همراه دارد.
افراد مبتلا به پاژه ( یک بیماری استخوانی با نشانه تخریب استخوانی و بازسازی آن به طوری که استخوان بازساری شده بیش از حد طبیعی تکثیر یافته و ماهیتی شکننده و ضعیف پیدا می‌کند) بیشتر مورد تهدید سرطان استخوان قرار دارند و کسانی که به علت بیماری‌های دیگر تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته باشند، در مقابل سرطان استخوان آسیب پذیرتر هستند.
این سرطان در کودکان و نوجوانان شایع تر است و در افراد بزرگسال به خصوص هرچه پیرتر می شوند، کمتر دیده می شود اما دلیل بر این نیست که اصلاً برای بزرگسالان اتفاق نیفتد. نسبت ابتلا در دختران و پسران مساوی می باشد. شایع ترین محل بروز تومور در اطراف زانو، اطراف شانه و لگن خاصره می باشد.
تعداد کمی از سرطان های استخوان مربوط به عوامل ارثی می باشند.
افراد مبتلا به پاژه ( یک بیماری استخوانی با نشانه تخریب استخوانی و بازسازی آن به طوری که استخوان بازساری شده بیش از حد طبیعی تکثیر یافته و ماهیتی شکننده و ضعیف پیدا می‌کند) بیشتر مورد تهدید سرطان استخوان قرار دارند و کسانی که به علت بیماری‌های دیگر تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار گرفته باشند، در مقابل سرطان استخوان آسیب پذیرتر هستند.
این سرطان در کودکان و نوجوانان شایع تر است و در افراد بزرگسال به خصوص هرچه پیرتر می شوند، کمتر دیده می شود اما دلیل بر این نیست که اصلاً برای بزرگسالان اتفاق نیفتد. نسبت ابتلا در دختران و پسران مساوی می باشد. شایع ترین محل بروز تومور در اطراف زانو، اطراف شانه و لگن خاصره می باشد.
تعداد کمی از سرطان های استخوان مربوط به عوامل ارثی می باشند.
مراقبت:
انتخاب شیوه درمان به عوامل متعددی از جمله سن بیمار، میزان پیشرفت بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد.
جراحی اغلب اولین انتخاب درمانی می‌باشد، اگرچه گاهی اوقات قطع کردن عضو لازم می‌باشد.
در شیمی‌درمانی، جراح تنها قسمت سرطانی استخوان را بدون قطع عضو برمی‌دارد و به جای قسمت سرطانی، یک وسیله مصنوعی (پروتز) قرار می دهد.
شیمی‌درمانی و رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا همراه با هم استفاده شوند.
جراحی اغلب اولین انتخاب درمانی می‌باشد، اگرچه گاهی اوقات قطع کردن عضو لازم می‌باشد.
در شیمی‌درمانی، جراح تنها قسمت سرطانی استخوان را بدون قطع عضو برمی‌دارد و به جای قسمت سرطانی، یک وسیله مصنوعی (پروتز) قرار می دهد.
شیمی‌درمانی و رادیوتراپی ممکن است به تنهایی یا همراه با هم استفاده شوند.
با توجه به اینکه علت این نوع سرطان همچنان ناشناخته مانده است بحث پیشگیری چندان موضوعیتی ندارد. فقط میتوان اجتناب از عواملی مثل قرار گرفتن در معرض اشعه (رادیوتراپی) یا تماس با ترکیبات رادیواکتیو و هسته‌ای را که به عنوان عوامل تشدید کننده یا افزایش ریسک ابتلا به این بیماری شناخته شده‌اند، به عنوان گام‌های موثر پیشگیری نام برد.
درمان های مکمل
با توجه به بیماری بدخیمی که این بیماران دارند و این که دوره های سنگین شیمی درمانی باعث کاهش محسوس اشتها و حالت تهوع و استفراغ می گردد، این بیماران مقدار زیادی از وزن و انرژی خود را از دست می دهند.
در کنار آن انجام عمل های جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی بیوتیک های قوی و طولانی مدت، به این مشکل تغذیه ای بیشتر دامن می زند.
در نتیجه این بیماران و به خصوص خانواده ها، نگرانی شدید از لاغری مفرط داشته و در صدد رفع آن می باشند.
توصیه می شود بیماران را تشویق به خوردن غذاهای سالم و طبیعی و راحت الهضم کرد و از خوردن مواد غذایی سنگین و پر چرب و یا انواع ترشیجات و ادویه ها بازداشت.
همچنین بهتر است مقدار هر غذا در هر وعده کم شود، ولی تعداد وعده های غذایی را افزایش دهیم. نوشیدن هر گونه مایعات اعم از آب، چای، دوغ و نوشیدنی های بدون گاز دیگر توصیه می گردد
درمان های مکمل
با توجه به بیماری بدخیمی که این بیماران دارند و این که دوره های سنگین شیمی درمانی باعث کاهش محسوس اشتها و حالت تهوع و استفراغ می گردد، این بیماران مقدار زیادی از وزن و انرژی خود را از دست می دهند.
در کنار آن انجام عمل های جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی بیوتیک های قوی و طولانی مدت، به این مشکل تغذیه ای بیشتر دامن می زند.
در نتیجه این بیماران و به خصوص خانواده ها، نگرانی شدید از لاغری مفرط داشته و در صدد رفع آن می باشند.
توصیه می شود بیماران را تشویق به خوردن غذاهای سالم و طبیعی و راحت الهضم کرد و از خوردن مواد غذایی سنگین و پر چرب و یا انواع ترشیجات و ادویه ها بازداشت.
همچنین بهتر است مقدار هر غذا در هر وعده کم شود، ولی تعداد وعده های غذایی را افزایش دهیم. نوشیدن هر گونه مایعات اعم از آب، چای، دوغ و نوشیدنی های بدون گاز دیگر توصیه می گردد
علائم:
علایم بسته به محل و اندازه سرطان متغیر است. علائم سرطان استخوان با گذشت زمان وخیم تر می شوند.
درد شدید بارزترین مشخصه سرطان استخوان است که این دردها در زمان فعالیت یا شب هنگام شدیدتر میشوند.
از دیگر علایم این بیماری میتوان به تب، کم خونی و کاهش وزن، سرد شدن بدن، تعرق شبانه، خستگی و ضعف عمومی اشاره کرد.
سرطان استخوان باعث نازک و ضعیف شدن جدار و خوردگی بافت استخوان می گردد.
اگر تومور استخوانی در مفاصل یا نزدیکی آنها ایجاد شوند، در این نواحی ایجاد ورم کرده ضمن اینکه عموما پوست در محل ایجاد تومور، براق میشود.
ولی هیچ کدام از این علایم، علامت قطعی سرطان نیستند. آنها ممکن است به علت شرایط غیرخطرناک دیگر نیز ایجاد شوند. لذا باید حتما توسط پزشک بررسی شوند.
درد شدید بارزترین مشخصه سرطان استخوان است که این دردها در زمان فعالیت یا شب هنگام شدیدتر میشوند.
از دیگر علایم این بیماری میتوان به تب، کم خونی و کاهش وزن، سرد شدن بدن، تعرق شبانه، خستگی و ضعف عمومی اشاره کرد.
سرطان استخوان باعث نازک و ضعیف شدن جدار و خوردگی بافت استخوان می گردد.
اگر تومور استخوانی در مفاصل یا نزدیکی آنها ایجاد شوند، در این نواحی ایجاد ورم کرده ضمن اینکه عموما پوست در محل ایجاد تومور، براق میشود.
ولی هیچ کدام از این علایم، علامت قطعی سرطان نیستند. آنها ممکن است به علت شرایط غیرخطرناک دیگر نیز ایجاد شوند. لذا باید حتما توسط پزشک بررسی شوند.